Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren her alanda olduğu gibi gelir kaynaklarını da kontrol altında tutabilmek için düzenli bir kayıt ve arşiv sistemi oluşturmuştur. Bu çerçevede Payitahttan çıkarılan resmi belgeler yanında merkezde veya taşrada tutulan defterler dikkatli bir şekilde muhafaza edilmiştir. Devlet için önemli olan bu belge ve defterlerin muhafazası için zaman zaman ilgili görevlilere emirler çıkarılmış, ondokuzuncu yüzyıla gelindiğinde modern anlamda arşiv sistemine geçilmiştir[1].
Bu çalışma Başbakanlık Osmanlı Arşivinde, Kamil Kepeci Tasnifi içerisinde 5061/1135 dosya ve gömlek numarasında kayıtlı bulunan Başmukataa Kaleminden Yörük Mukataalarıyla Rumelideki Voynuklara ve kısmen çeşitli hususlara dair yazılan ahkâm tezkire kayıtlarını içeren Ahkâm defterinin kısa bir tanıtımı ve transkripsiyonu niteliğindedir.
Defter şekil bakımından; 46x16 ebadında ve ciltlidir. 37 sayfadan oluşmakla birlikte baştan 3. sayfa numarasız ve boş iken son sayfa olan 37. sayfa ise numaralı olup boş bırakılmıştır. Defterin 31. sayfasında Trabzon'a gelen ticaret mallarından Trabzon Gümrük Kanunnamesi gereği alınması gereken vergi miktarı ile ilgili bir hüküm yer almaktadır. Yine aynı sayfada İstanbul'da Yenikapı ve Silivri Kapı bölgesinde yer alan barut mahzenlerini koruyan Ermeni ve Rum taifesinden olan bekçilere verilen berat ve bunların muafiyet şartları yazılmıştır. Defterin 32. ve 33. sayfalarında ise timar ve zeamet tasarruf edenlerden tahsil edilerek Asitâne darbhânesine teslim edilmesi gereken cebelü bedeliyesi hakkındaki hüküm yer almakla birlikte 33. sayfada konar- göçer Tekeli cemâ'atinin muafiyet şartlarından bahsedilmektedir. Defterin 34. sayfasında ise “Hulâsa-i Cebelü” başlığı altında cebelü bedeliyesi tahsili ve “Hulâsa-i Yörükân” başlığı altında da yörükân taifelerinin vergilerini voyvodalarına verdikten sonra başka vergi talep edilmemesi için kısa bir sonuç yazılmıştır. Aynı zamanda bu sayfanın sonunda Sadrazama yapılan bayram ziyareti ile ilgili bir divan tezkeresi sureti yer almaktadır. Defterin girişinde sağ üst köşesinde Yörük Mukataası içerisinde bulunan Yörük oymaklarının muafiyet şartları yazılıdır. Diğer taraftan defterin başlangıç ve bitiş tarihi kayıtlı olmamakla birlikte içerisindeki hükümler, 16 Zilka'de 1116/12 Mart 1705 tarihinden 3 Cemâziyelevvel 1147/1 Ekim 1734 tarihine kadar belirli bir kronolijik sıra takip edilmeksizin yazılmıştır.
Defterdeki hükümler, Osmanlı padişahlarından III. Ahmet (1703-1730) döneminin tamamını, I. Mahmut (1730-1754) döneminin ise ilk dört yılını kapsamaktadır.
Defterin ilk 25 sayfası Yörüklerle, kalan diğer sayfaların çoğu voynuklarla ilgili olmakla birlikte kısmen çeşitli konulardaki hükümleri ihtiva eden sayfalar da bulunmaktadır. Defter içerisinde okunuşundan şüphe edilen kelimelerin yanına (?) işareti, okunamayan kelimelerin yerine ise (...?) işareti konulmuştur. Diğer taraftan tasnifin kodu, dosya ve gömlek numrası yanında defterin sayfa numarası (BOA., KK.d., 5061/1135, s.) verilmekle birlikte her sayfada yer alan hükümler birden başlamak üzere tarafımızdan numaralandırılmıştır.
Defter içerisindeki hükümler genellikle divani yazı ile yazılmış olmakla birlikte 35. sayfada Hazinedarbaşı ve Bostancıbaşının Sadrazama yaptıkları bayram ziyareti sırasında Sadrazam tarafından bedeli hazîneden karşılanmak üzere verilmesi beklenen atlas ve çukanın miktar ve içeriğiyle tutarını belirten ihsan kaydı siyakat yazı ile yazılmıştır.
Defterin önemli bir kısmı Yörük Mukataaları ile ilgilidir. Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda önemli roller üstlenen Yörüklere bakıldığı zaman çeşitli kaynaklarda ve belgelerde göçerevli, konar-göçer, göçerler, göçebe, aşiret, tir, bölük, cemaat gibi adlarla zikredildiklerini görmek mümkündür[2]. Genellikle hayvancılıkla uğraşan yaylak ve kışlak arasında gidip gelen Yörükler, Osmanlı Devleti’nin kuruluş aşamasında asker kaynağını teşkil ettikleri gibi sistemli bir şekilde ilk fethedilen yerlere iskan edilerek oraların Türkleştirilmesinde önemli roller oynamışlar hatta uçlarda üstlendikleri görevlerle sınırların güvenliğini dahi sağlamışlardır[3]. Kimi zaman vergi muafiyeti getirilen Yörükler, yolların tamiri ve emniyeti, suyolları yapılması, köprü inşasıyla tamiri ve muhafazası, menzillere zahire toplanması ve bunların korunması, stratejik önemi olan madenler yanında ordunun gıda ve mühimmatının taşınması gibi önemli işleri yerine getirmişlerdir[4].
Yaylak, kışlak, adeti ağnam, ağıl ve yapağı resmi başta olmak üzere devlete önemli ölçüde mali kaynak sağlayan Yörükler, hayat tarzlarından dolayı idari ve mali olarak özel bir statüye sahip olmakla birlikte adli olarak bulundukları bölgedeki kadılara, idari olarak beratla başlarına tayin edilen beylerine veya[5] kethüdalarına bağlıydılar[6]. Bunun yanında Yörükler gerek has gerekse bir sancağın vergi dairesi içerisine alındığı zaman mukataaya verilmek suretiyle başlarına bir voyvoda tayin edilirdi ki bu voyvodalar, Yörüklerin elindeki hayvanların sayımını yaparak vergileri düzenli bir şekilde toplayıp merkeze göndermekle yükümlüydüler[7].
Defterde kayıtlı olup Yörük Mukataaları içerisinde yer alan Yörük gruplarına bakıldığı zaman Kocaca, Beritanlu ve Hadimli yörükân tâifesi cemâ’ati, Cemâ’at-i Kocaca tâife-i Yörükân-ı Bozdoğan, Yörükân tâifesinden Karakapaklu cemâ’ati, Yağcıbedir Cemâ’ati veya Yağcı cemâ’ati yörükânı, Karakeçili cemâ’ati, Sarıkeçilü, Tavşanlu, Sıraclı, Eğriceli, ‘icaz, Horzum ve İnehanlı cemâ’âtleri yanında Horzum cemâ’âtinin mahalleleri, Karakoyunlu cemâ’ati, Batılu ve Türkman ‘aşâiri Karkın, Cemikânlu ve Merdanlu cemâ’atleri, Gebizli cemâ’ati, Gübcü veya Bozdoğan cemâ’ati, Bozlar cemâ’ati, Tuzkırı cemâ’ati, Karabük cemâ’ati, Acurlu cemâ’ati, ‘Aşiret-i Merdisi, Yeni Osman cemâ’ati, Yörükân tâifesinden Karabağcı cemâ’ati, Gülekli, Tatar, Sindel, Kara Hacılı ve Firkatli cemâ’atleri, Tırtar cemâ’ati, Kesirli cemâ’ati, Tortum ve Üzümlü tâifesi, Yörükân-ı Şeyhlü cemâ’ati, Saçıkaralu cemâ’ati, Kaçar cemâ’ati, Honalar, Esedullah, Şeyhoğlu ve Şehirlü cemâ’atleri, Kerimoğlu cemâ’ati, İshak Paşa Yörük cemâ’ati, Şeyhlü cemâ’ati, Piranlu ‘Aşiretinden Şeyh Koşanlu cemâ’ati, Kiseli ve Tırtarlı cemâ’atleri, Karadirekli ve Kabasakal perâkendeleri re’âyâsı, Tekeli cemâ’ati defterde kayıtlı Yörük Mukataası dahilinde bulunan aşiret, yörük veya cemaatlerdir.
Defter içerisinde 25. sayfadan sonra yer alan hükümlerin çoğu voynuk taifeleriyle ilgilidir. Voynuk, Slavca bir kelime olup asker anlamına gelmekle birlikte[8] Voynuklar, Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki topraklarında özellikle bugünkü Bulgaristan’da devlete ait ahırların ve bu ahırlardaki miri at ve beygirlerin hizmet ve bakım işleri için çoğunlukla Bulgarlar’dan teşkil edilmiş görevliler topluluğudur[9]. Türk fethinden önce Balkanlarda yaşayan toplumlar içinde küçük asilzade sınıfını oluşturan Voynuklar, fetihten sonra Türk yönetiminde genellikle voynuk teşkilatı içinde baştina denilen topraklarını tasarruf etmek üzere toplandıkları gibi ilk kez I. Murat döneminde Rumeli Beylerbeyi Timurtaş Paşa’nın çalışmaları ile teşkilatlandırılmışlardır. Bundan sonra sistemli bir şekilde düzenlenerek geliştirilen teşkilatla ilgili olarak Fatih’ten itibaren özel voynuk yasaları dahi yapılmıştır. Böylece uzun süre devlete hizmet veren voynuk teşkilatı, II. Süleyman döneminde 1691 yılında kaldırılmış ancak iki yıl sonra 1693’te II. Ahmet döneminde yeniden teşkilatın devam etmesine karar verilmiştir. Alınan bu karardan sonra varlığını XIX. yüzyılın son çeyreğine kadar sürdüren voynuk teşkilatı dönem içerisinde Bulgaristan’da hız kazanan ayrılıkçı hareketler sonrasında 1878 yılında fiilen sona ermiştir[10].
Netice itibariyle burada tanıtılan defter, XVIII. yüzyılın ilk yarısında Yörükler ve Voynuklarla ilgili hükümleri içerdiği için bu alanda araştırma yapanlar açısından önemli bir kaynak niteliğindedir.
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 1
Şürût-ı Mu’âfiyet-i Yörükân
Yörükân mukataası cemâ’atlerinin ağnâm ve şütürân ve bennâk ve mücerredlerine filcümle mal ta’yin olunmağla ‘avârız nüzl ve sürsât ve ‘âdet-i ağnâm ve imdâd-ı seferiyye ve hazariyye ve tekâlif-i örfiyye ve şâkkadan mu’âf ve müsellem olmak üzere nizâm-ı cedid defterinde mukayyedi vardır
Tahsildârlar ziyâde taleb eylememek üzere emr-i şerif virilmişdir
Hüküm 1
İçil Mutasarrıfı Paşaya ve Kadısına Hükümki
Liva-i mezbûrde sâkin yörükân cemâ’atinden Abdullah ve Mehmed divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb liva-i mezbûrde vaki’ Kocaca ve Beritanlu ve Hadimli ve karye-i dün(?) yörükân tâifesi cemâ’atinden olub bin yüz otuz senesinde yörük muharriri olan dergâh-ı muallâm kapucu başılarından Ali Beyin tahrir ve defteri mucebince cemâ’at-i mezkûreleri üzerlerine edâsı lâzım gelen ağnâm ve şütür ve bennâk ve mücerredlerinden icâb iden mal-ı mîrîlerinin edâsına razılar iken tahsildâr olanlar lâzım gelen ağnâm ziyâde talebiyle rencide itmeleriyle fî-mâba’d ziyâde mutâlebesiyle taaddî olunmamak bâbında emr-i şerifim ricâ itmeleriyle İçil Sancağında Sinanlu kasabası sâkinlerinden Cemâ’at-i Kocaca tâife-i Yörükân-ı Bozdoğan otuz üç nefer bennâk ve on iki nefer mücerred ve iki bin altı yüz elli ağnâm ve kırk üç şütürânki her yüz ağnâmlarından beş guruş ve beher mehâr develerinden otuz koyun hesabı ve beher nefer bennâkından dörder guruş ve beher nefer mücerredlerinden birer sülüs mîrî ile Yeniil voyvodası Ali Beyin yüz otuz üç senesinden tahrir ve defterhâne-i ‘âmireme gönderüb hıfz-ı defter olduğu derkenâr olundukda derkenârı mucebince emr-i şerifim virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağla emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 6 Muharrem sene 135
Hüküm 2
Gülekli oğlu uhdesinden meblağ-ı mezbûrı bir an evvel tahsil içün virilen emr-i şerifdir
Karaman ve Adana ve İçil Sancakları Mutasarrıflarına ve Yörükân Voyvodası Osmanın taksiti tahsiline me’mur Ali Zîde Mecdühûye Hükümki
Bin yüz oyuz dört senesine mahsub olmak üzere Adana ve Tarsus ve İçil ve tevâbi’i Sancaklarında tahrir olunan yörükân mukataasının senevi elli bin guruş mal ile Güleklioğlu Osmanın uhdesinde olub kapum kulları mevâcib ve sâir masârıf-ı mühime içün otuz bin guruş tahsilini henüz irsâl ve teslim-i hazine-i ‘âmirem olmayub ve mezbûr Osmanın mal-ı mukataa zikr olunan yörükândan tahsil ve ahz ü kabz eylediği vukuf-ı tâmm olmağla bir an evvel tahsil ve getürüb teslim-i hazine itdirmeğe ikdam-ı tâmm eylemek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 4 Cemâziyelevvel sene 135
Hüküm 3
Yörük tâifesinin rüsum-ı ra’iyyetlerini virmeğe razılariken tahsiline me’mur olanlar ziyâde taleb eylememek üzere bir defa’ dahi virilen emr-i şerifdir
Adana Beylerbeyisine ve Tarsusun Kadısına Hükümki
Yörükân tâifesinden Karakapaklu cemâ’ati ahalileri divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb üzerlerine edâsı lâzım gelen rüsum-ı ra’iyyetlerin kanun ve defter mucebince edâya razılar iken cem’ ve tahsiline me’mur olanlar kanaat eylemeyüb hilâf-ı kanun ve defter ziyâde alub gadr eylediklerin bildirüb üzerlerine lâzım gelen rüsumların kanun ve defter mucebince müceddeden tahrir olunan yörükân mukataası re’âyâlarının yedlerinde mevcud ve beher yüz ganemlerinden beşer guruş ve beher develeri otuz koyun hesabı ve beher bennâklarından dörder ve her üç nefer mücerredlerinden bir guruş rüsum-ı mîrîleri tahsil olunmak üzere mukayyed olunduğu derkenâr olundukda mucebince ‘amel olunmak fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif telhis içün tezkire virildi Fî 7 Muharrem sene 135
Hüküm 4
Merkum Gülekli oğlu Osmandan elli bin guruş tahsil olunmağla kendüsü ve karındaşı Ahmed ve diğer Mustafa kal’a-bend olunmak içün virilen emr-i şerifdir
Adana Beylerbeyisi Ali dâme ikbâlehûye ve Adana ve Tarsus ve içil ve Alâiye Sancaklarında vaki’ Kadılara Hükümki
Adana ve Tarsus ve içil ve Alâiye Sancaklarında sâkin tahrir olunan yörükân tâifesi mukataasının zaman zabtı mart ibtidâsından olmağla senevi elli bin guruş mal ile yüz otuz dört senesi Gülekli oğlu Osmanın uhdesinde olduğu mukayyed olmağla senki mîrîmirân mümâ ileyhsin mezkûr Osman her ne mahâlde bulunur ise ahz ü habs ve zimmeti olan elli bin guruş kendüsünden tamamen taleb ve tahsil ve ahz ü kabz ve Asitâne-i saadet hazinesine irsâl ve teslim-i hazine-i ‘âmirem
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 2
itdirmeğe dikkat-i tâmm idüb kendüye ve karındaşı Ahmed ve diğer karındaşı Mustafa ahz ve sâir müteallikâtı ile Adana kal’asına muhkem kal’a-bend idüb mezbûrı kal’ada habsde alıkoyub tekrar emr-i şerif sadır olmadıkça habsden ıtlâk itdirmekden bu bâbda mugayir emr-i ‘âlîşân vaz’ ve hareket ve müsâdemizden begayet ihtirâz ve ictinâb eylemek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fi 29 Cemâziyelevvel sene 135
Hüküm 1
Yörükân tâifesi ‘avârızları mukabili cebehâne-i ‘âmireye seksener kabza-i kemân virürüz deyü ‘adem-i itaat itmeleriyle tekrar tahrir içün emr-i şerif virilmişdir
Anadolu Valisine ve Hüdavendigâr Sancağı Mutasarrıfına ve Karesi Sancağı Mütesellimine ve Yağcıbedir Cemâ’ati cevânibinde vaki’olan Kazaların Kadılarına ve Kethüdâyeri ve Yeniçeri Serdarlarına Hükümki
Seyyid Osman divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Yörükân tahririne me’mur olub hâlâ Adana valisi Ali dâme ikbâlehû tarafından Yağcı cemâ’ati yörükânını tahrire gidüb tahrir ve mal-ı mîrîlerin tahsil murad eyledikde cemâ’at-i mezbûre re’âyâsı ‘adem-i itaatden naşi bizler beher sene ‘avârızımız mukabili cebehâne-i ‘âmireye seksener kabza-i kemân virirüz deyü tahrirden âyâ ve fesâd ve şekâvete âdet-i müstemirreleri olduğundan mezbûr Seyyid Osmana hoşnude ile cevab ve şekâvetleri izhâr ve cemâ’at-i mezbûrenin kethüdâsı Hoca oğlu Mehmed ve Karakeçili cemâ’ati kethüdâsı Resûl oğlu Ahmed ve Mehmed oğlu ve karındaşı kürd Mehmet ve kürd Ahmed nâm kimesneler ile cemâ’at-i mezbûreler merkûm Osmanı sağ omuzundan kurşun ile urub mecrûh idüb bu misillü fesâda bâdî olanların cezaları tertib olunmak içün Adana valisi Ali Paşa i’lâm ve emr-i şerif virilmek içün istid’â itmeğin Yağcı cemâ’ati yörükânı mukaddemâ hîn-i tahrirde senede ‘avârızları mukabili cebehâne-i ‘âmireye seksener ‘aded kabza-i kemân virmek üzere kayd ve icâb iden mal-ı mîrîleri Yeniil Voyvodası ma’rifetiyle tahrir ve defter olunub ‘arz ve i’lâm olunmak üzere yüz otuz senesinde emr-i şerif virildiği derkenâr olundukda senki vezîr müşâr ileyhsin ma’rifetin ile ve ma’rifet-i şer’le görülüb mezbûr Seyyid Osmanın deyni haric tahsil oldukdan sonra cemâ’at-i mezbûre ahâlilerinin mâlik oldukları deve ve koyun ve bennâk ve mücerredleri müceddeden tahrir ve bir ferdi haric kalmamak üzere müfredatı ile irsâl olunmak üzere mîrîmirân mûmâ ileyhin i’lâmı mucebince emr-i şerif tahriri bâbında telhis olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 4 Şa’ban sene 135
Hüküm 2
Bir defa’ dahi Yörük tâifesinden yüz otuz dört senesinden Gülekli oğlu Osmandan elli bin guruş tahsil içün Adana kal’asında kal’a-bend olunmak üzere emr-i şerif
Adana Beylerbeyi Ali Paşaya Hükümki
Adana ve Tarsus ve içil ve Alâiye Sancaklarında sâkin tahrir olunan yörükân tâifesi mukataasının senevi yedi bin guruş mal ile otuz senesi Gülekli oğlu Osmanın uhdesinde olub gün bu âna gelinceye mukataa-i mezbûre malından merkum Osmanın bir akçe teslimi olmamağla bundan akdem birkaç defa’ evâmir-i şerif-i ‘âlîşânım ile mübaşir ta’yin ve irsâl ve ve mal-ı mukataa kendülerden taleb olundukda bir türlü gadr irâdıyla mübaşirleri tehî-dest ve mezkûr Osman her ne mahâlde bulunur ise ahz ü habs ve zimmeti olan elli bin guruşu tamamen taleb ve tahsil ve taallül ider ise kendüsü ve karındaşı Ahmedi ve diğer karındaşı Mustafayı dahi ahz ve sâir taallûkatı her ne ise cümlesini Adana kal’asına muhkem kal’a-bend idüb meblâğ-ı mezbûr elli bin guruşu tamamen tahsil ve sen dahi güna gün vakt eyleyüb meblâğ-ı mezbûru kendisinden ve karındaşları ve taallûkatından ve divânım içün virdiği mahâllerden ve mâlik olduğu hane ve çiflik ve at ve deve ve katır ve sâir ism-i mal ıtlâk olunur emvâl ve eşyası bahasından tamamen ve kâmilen tahsil ve mezbûrunı kal’ada habs ve alıkoyub tekrar emr-i şerif sadır olmadıkça habsden ıtlâk itdirmekde begâyet ihtirâz ve ictinâb eylemek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 26 Ramazan sene 135
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 3
Hüküm 1
Sâbık Yörük Voyvodası Osmanın istihlâk eylediği mîrîden (...?) cemâ’atleri ‘aliyyülesâmi tahrir ve defter içün virilen emr-i şerifdir
Anadolu cânibinde Yörükân tâifesi bulunduğu mahâllerin Sancak Mutasarrıflarına ve Kadılarına ve hâlâ Yörük Voyvodası olan Zîde Mecdühûye Hükümki
Anadolu cânibinde vaki’ yörükân tâifesinin bin yüz otuz dört senesine mahsub olmak üzere mal-ı mîrîlerin tahsil ve Gülekli oğlu Osmanın uhdesinde olub tâife-i mezbûreden cem’ ve tahsil eylediği emvâl-i mîrîyi sarf ve istihlâk itmekle senki voyvoda- i mûmâ ileyhsin sâir yörükân mukataası voyvodası olan mûmâ ileyh Osmanın henüz mal-ı mîrîleri tahsiline mübaşeret eylediği Yörük cemâ’atinden her ne mikdar cemâ’at var ise ma’rifet-i şer’le defter itdirüb ve otuz dört senesi mal-ı mîrîlerinden zimmetlerinde kalan akçeleri cem’ ve tahsiline mübaşeret ve mûmâ ileyh Osmana vaz’-ı yed ve müdahale itdirilmeyüb müfredât üzere defter itdirilüb mümzâ ve mahtûm defteri ile Der-saâdetime irsâl ve bir gün mukaddem irsâl ve teslim-i hazine-i ‘âmirem itdirmekde fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 9 Zilka’de sene 135
Hüküm 2
Fehmi Mustafa Efendinin ze’âmeti re’âyâsı Ali Bey Yörük olmak üzere tahrir olmağla Gülekli oğlu Osmandan gerü redd-i ze’âmet tarafına redd içün emr-i şerifdir
Anadolu Valisi Vezîr Paşaya Hükümki
Fehmi Mustafa divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb İçil ve Adana ve Aydın Sancaklarında berât-ı ‘âlîşan ile mutasarrıf olduğu ze’âmetin defter-i hâkânide mukayyed olan re’âyâsından Beritanlu cemâ’ati re’âyâsı otuz seneden berü ze’âmet re’âyâsı olub müstakil re’âyâ değiller iken Yörük tahririne me’mur olan Ali Bey Yörük olmak üzere tahrir ve hukuk ve rüsumların tahsil ve gadr eylediğin bundan akdem tahrir ve defterden terkin ve ze’âmet-i mezbûre tarafından zabt olunub Yörük zabitleri tarafından müdahâle olunmamak üzere emr-i şerif virilmişiken varan kimesne hin-i hesabda nim iltizamından aşağı kaldırılmadı deyü redd ile cevab idüb gadr-ı külli eyledüğün bildirüb mahâllinde şer’le görülüb Gülekli oğlu Osmandan gerü ze’âmet tarafına redd ve teslim itdirilmek içün bin yüz otuz beş senesi cemâziyelevvelinde emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda otuz dört senesinde re’âyâdan olduğu ma’rifet-i şer’le redd ve ze’âmet tarafına teslim itdirilmek üzere Adana ve İçil ve Aydın Sancakları Mutasarrıfları ve Kadılarına hitâben emr-i şerif hilâf-ı fermân muhâlefet etmekle senki vezîr müşâr ileyhsin sizlere hitâben emr-i şerifim tahrir olunmak fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virildi Fî 18 Zilka’de sene 135
Hüküm 3
Yörük Voyvodası ma’rifetiyle bir ferdi haric kalmamak üzere müceddeden tahriri içün emr-i şerifdir
Vilayet-i Anadolu’da vaki’ Yörük bulunan yerlerin Kadılarına ve Sancak Mutasarrıflarına ve Voyvoda ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarları ve Âyân-ı Vilâyetin ve İş Erlerine ve Yörük tahririne me’mur Zîde Kadrihûme Hükümki
Vilayet-i Anadolu’da vaki’ Yörük mukataası bin yüz otuz beş senesi martından zabt olunmak üzere bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve vezîr-i ‘âzamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve hemşirem Hadice Sultan dâmet ismetihânın kethüdâsı Mehmed zîde ilmühûye iştirâken bervech-i mâlikâne virmeyüb mukataa-i mezbûre cemâ’atinden Sarıkeçilü ve Tavşanlu ve Sırac ve Eğriceli ve ‘İcaz ve Horzum ve İnehanlı cemâ’atleri filâsl Yörük oğlu Yörükler iken birer tarikle arz alub fermân itdirdiklerinden mâ’ada ba’zı ze’âmet ve tîmâr sahibleri dahi müdahale itmeleriyle senki Yörük Voyvodası mûmâ ileyhsin ma’rifetinle bir ferdi haric kalmamak ve himaye tarikiyle mîrîye zarar tertib itdirilmemek üzere müceddeden tahrir şütürân ve ağnâm ve bennâk ve mücerredleri defter olunub mahâlline kayd olunmak üzere icâb iden mal-ı mîrîlerin cem’ ve tahsil ve bir ferdi taallül ve muhâlefet itdirilmeyüb iktizâ iden mal-ı mîrîleri tahsil itdirilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 28 Zilka’de sene 135
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 4
Hüküm 1
Bir defa’ dahi müceddeden olan tahrire ba’zıları dâhil olmağla müceddeden tahrir ve irsâl eyleyesiz deyü emr-i şerifdir
Anadolu Valisine Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük mukataası otuz beş martından mâlikâne virilüb tâife-i mezbûrenin ba’zıları mukaddemâ himaye ve ba’zıları sehven müceddeden olan tahrire idhâl olunmayub bu defa’ tahrirden haric vilayet-i Anadoluda kalan Yörük re’âyâsı müceddeden tahrir ve mallarıyla asıl mukataaya zamm ve ilhak olunmak üzere emr-i şerif sadır olmağla sizki valiler ve kadılarsız ve ‘âyân-ı vilâyetsiz işbu emr-i şerifim vusûlünde her kangınızın taht-ı kazasında mukaddem tahrir olunan yörükden mâ’adâ tahrir olmayan Yörük bulunur ise bir takrib ile mektûm kalmamak üzere tahrire me’mur Yörük zabitine tahrir itdirüb ve tahrir hususunda iktizâsına göre tarafınızdan iânet idüb müceddeden tahrir ve defter itdirüb defteri tahrire geldikden sonra ne vechle fermânım olur ise âna göre ‘amel eylemeniz bâbında fermânım olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virildi Fî 3 Muharrem sene 136
Hüküm 2
Yörük cemâ’ati mukataasına voyvoda nasb olunan Yusuf ve Çelebizâde Hüseyin mal-ı mukataayı tahsile me’mur olmağla Karahisar Kadısı ve Ali Çavuş ve sâirleri tahsile mani’ olmamaları içün kal’a-bend olunmak üzere emr-i şerif virilmişdir
Anadolu Valisine ve Teke ve Hamid Mütesellimlerine ve Hamid Kadılarına ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarlarına ve Eğirdir kal’ası Dizdarına Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası otuzbeş senesinden mâlikâne virilüb ashâb-ı mâlikâne tarafından yörükân cemâ’ati mukataasına voyvoda ta’yin olunan Hamid Mütesellimi Yusuf ve Çelebizade Hüseyin yedlerinde olan evâmir-i şerife ve suret-i defter mucebince mukataa-i mezbûr cemâ’atinden Teke sancağında sâkin Karakoyunlu cemâ’ati re’âyâları yaylaklarında mevcud iken malların taleb eylediklerinde edâsıçün temessük virmeleriyle kışlakları Teregül ovasında temessükleri mucebince üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîlerin taleb ve tahsil murad eyledikde Karahisar Kadısı ve Ali Çavuş nâm kimesneler kendü hayr ve nef’leriçün re’âyâyı tahrik ve üçyüz kadar tüfenk endaz sekbân ile voyvoda-i mümâ ileyhimânın üzerlerine hamle ve hücum itmeleriyle sâir yörükân tâifesinin dahi mallarının tahsili müteassir olmağın mezbûr Ali Çavuş ve hevâsına tabi’ Bali kethüdâ ve Kestel Dağı ve Hamid ve Hoca Ali ve Kömürcü nâm şakiler bir vechle itaat-i fermân itmeyüb isyan üzere oldukları Isparta ve Elmalı kadıları ve Kızılkaya nâibi ‘arz eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda yörükân cemâ’ati mukataası senevi kırk üç bin yüz elli guruş ve on para mal ile bervechi mâlikâne hâlâ şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve Mustafa ve
Mehmedin aleliştirâk bervechi mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda mezbûrlar ıslah-ı nefs idinceye Eğirdir kal’asında kal’a-bend olunmaları içün emri şerif¬i ‘âlîşânım rica eyledikleri ecilden mezbûr Ali Çavuş ve merkûmlar bilâ tevkif ahz ve ıslah-ı nefs içün Eğirdir kal’asına kal’a-bend olunub ve kadı-i mezbûre dahi muhkem tenbih olunub bundan sonra dahi mütenebbih olmayub mal-ı mîrînin tahsiline muhâlefet eylemek ihtimâli olur ise azl ve nefy ile tedib olunmak içün ‘arz ve i’lâm olunmak üzere emri şerif virilmek telhis olundukda telhis mucebince mahâlline kayd ve hükm-i hümâyûn virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadr olmağın emr-i şerif virildi Fî 28 Safer sene 136
Hüküm 3
Yörükan cemâ’ati mukataasına voyvoda ta’yin olunan Hamid Mütesellimi Yusuf ve Çelebizâde Hüseyin Teregül ovasında mal-ı mîrîleri taleb eyledikde virmeyüb tahrirden haric kalanları tahrir eyleyesiz deyü emr-i şerifdir
Anadolu Valisine ve Teke ve Hamid Mütesellimlerine ve Kadılarına ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarlarına ve Âyân-ı Vilâyete Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası otuz senesinden mâlikâne virilüb ashâb-ı mâlikâne tarafından yörükân cemâ’ati mukataasına voyvoda ta’yin olunan Hamid Mütesellimi Yusuf Çelebizâde Hüseyinin yedlerinde olan emr-i şerifim ve suret¬i defter mucebince mukataa-i mezbûre cemâ’atinden Teke Sancağında sâkin Karakoyunlu cemâ’ati re’âyâlarıyla yaylaklarında mevcud iken mallarının edâsıçün temessük virmeleriyle kışlakları olan Teregül ovasında temessükleri mucebince üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîlerin taleb ve tahrirden haric kalanları dahi sadır olan fermân-ı ‘âlîşânım mucebince tahrir murad eylediklerinden
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 5
bervechi itaat-i fermân itmeyüb isyan üzere oldukları Isparta ve Elmalı kazaları ve Kızılkaya nâibi ‘arz eyledikleri ecilden cemâ’ati mezbûre re’âyâsından mukaddemâ himaye tarikiyle haric ezdefter kalanları alâ-eyyi-hâl zuhûra getürüb voyvodalar ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le müceddeden tahrir ve sene-i mezbûre içün tahrir mucebince icâb iden mal-ı mîrîleri bilâkusur cem’ ve tahsil olunub mahâlline kayd ve kal’anları dahi mukataa malına zamm olunmak içün ‘aliyyülesâmi defter irsâl olunmak içün mahâlline kayd ve emr-i şerif yazılmak telhis olundukda mucebince mahâlline kayd olunmak bâbında fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif yazılmışdır Fî 28 Safer sene 136
Hüküm 1
Yörük tâifesinden mal-ı mîrîlerin virmede muhâlefet itmeleriyle kal’a-bend ve ism ve resmleriyle ‘arz ve i’lâm olunmak üzere emr-i şerif virilmişdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük cemâ’atleri re’âyâsı bulunan yerlerin Kadılarına ve Valilerine Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda olan yörükân cemâ’atleri otuz beş senesinden bervechi mâlikâne ve baş defterdar Elhâc !brahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû ve vezîr-i’âzamım kapucular kethüdâsı Elhâc Mustafa ve hemşirem Hadice Sultan kethüdâsı Mehmed zîde mecdühûm uhdelerinde olub tâife-i mezbûre tahrir olundukları mahâllerde bir karar durmayub ve ubûr üzere olmalarıyla voyvodalar kânun-ı defter mucebince lâzım gelen rüsum-ı mîrîleri cem’ ve tahsil itdirmeyüb bizler tahrir olduğumuz sancak bu mahâl değildir deyü aher bahane ile yerimizde bir türlü muhâlefet itdirilmeyüb bunlar böyle muhâlefet iderler ise olmakuleler kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ’arz ve i’lâm itdirilmek fermân olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 3 Muharrem sene 136
Hüküm 2
Bayram oğlu nâm kimesneler ehl-i Yörük nim ze’âmetim re’âyâsıdır deyü tüfenk endaz ile muharririn üzerine gelüb tahrire mani’ olmağla ma’rifetinle ahz ü habs olub nevechle fermânım olur ise ‘amel eyleyesiz deyü emr-i şerifdir
Anadolu Valisine ve Yörük re’âyâsı bulunan yerlerin Valilerine ve Sancak Mutasarrıflarına ve Kadılarına ve Âyân-ı Vilâyetine Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük re’âyâsı mukataası otuz beş martından mâlikâne virilüb ve mukaddem olan tahrire dahil olmayan Yörük cemâ’âtlerinden Sarıkeçilü ve Tavşanlu ve Sıraclı ve Eğriceli ve ‘İcaz ve Horzum ve İnehanlı cemâ’âtleri re’âyâları müceddeden tahrir ve kalanları mukataaya zamm olunmak üzere fermân olunmuşiken Uşak sâkinlerinden Bayramoğlu Sıraclı Yörük ze’âmetim re’âyâsıdır deyü bunun mikdarı tüfenk endaz ile muharririn üzerine gelüb tahrire mani’ ve bundan mâ’adâ Kütahya sâkinlerinden müderris zümresinden Çelebizâde dimekle ma’ruf kimesne bundan sonra dahi gerek Bayramoğlu ve gerek Çelebizâde ve sâir âyân-ı vilâyetden her kim olur ise olsun senki Yörük muharriri mûmâ ileyhsin ma’rifetinle ahz ü habs eyleyüb ne vechle fermânım olur ise olsun muharrir mûmâ ileyh ma’rifetiyle ahz ü habs eyleyüb Der-saâdetime ‘arz ve i’lâm ve ba’de nevechle fermânım olur ise âna göre ‘amel eyleyesiz deyü emr-i şerif virilmişdir Fî 3 Muharrem sene 136
Hüküm 3
Yörük Voyvodası ma’rifeti ile bir ferdi haric kalmamak üzere emr-i şerifdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük bulunan yerlerin Valilerine ve Sancak Mutasarrıflarına ve Kadılarına ve Voyvoda ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarları ve Âyân-ı Vilâyetin ve İş Erlerine ve Yörük tahririne me’mur Zîde Kadrihûme Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük mukataası bin yüz otuz beş senesi martından zabt olunmak üzere bi-l-fi’l defterdarım Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve vezîr-i ‘âzamım kapucular Kethüdâsı Elhâc Mustafa ve hemşirem Hadice Sultan dâmet ismetihânın kethüdâsı Mehmed zîde mecdühûma iştirâken bervech-i mâlikâne virilüb mukataa-i mezbûre cemâ’atinden Sarıkeçilü ve Tavşanlu ve Sırac ve Eğriceli ve ‘İcaz ve Horzum ve İnehanlı cemâ’atleri filâsl Yörük oğlu Yörük iken birer tarikle ‘arz alub fermân itdirdiklerinden mâ’adâ ba’zı ze’âmet ve tîmâr sahibleri dahi müdahale itmeleriyle sehven ve himayeten mukaddemâ olan tahrire dahil olmayanları müceddeden tahrir itdirilmek müh im ve muktezî olmağla mukataa-i mezbûre mülhakatından olan Horzum cemâ’ati re’âyâsına kat’a taarruz ve müdahale olunmayub yine mâlikâne mutasarrıfı olan Aydın Muhassılı Abdullah Paşa ile tersâne-i ‘âmirem emini Mehmed zîde mecdühû taraflarından zabt olunmak şartıyla bundan mâ’adâ başka Horzum cemâ’ati var ise taarruz olunmayub tahrire dahil
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 6
olmayan Tavşanlı cemâ’ati re’âyâlarından divân-ı hümâyûnum kâtiblerinden Şükrü Ali Bey Kütahya Sancağında Karib Mustafa çifliği nâm karye ve gayriden yirmi bin akçe berât-ı ‘âlîşânım ile mutasarrıf olduğu ze’âmet dahil yörükânın ze’âmet ve ze’âmeti oğullarına müdahale ve tahrir ve defter olunmayub cemâ’at-i mezbûreden ze’âmetine dahil olmayan re’âyâları Sırac ve Eğriceli ve ‘İcaz ve İnehanlı cemâ’atleri re’âyâları senki Yörük voyvodası mümâ ileyhsin ma’rifetinle müceddeden tahrir ve şütürân ve ağnâm ve bennâk ve mücerredleri defter olunub mahâlline kayd olunmak içün ‘alelesâmi defterleri irsâl ve bin yüz otuz beş senesi içün tahrir olunduğu üzere icâb iden mal-ı mîrîleri cem’ ve tahsil ve bir ferde muhâlefet itdirilmeyüb ve Sarıkeçilü cemâ’ati filâsl defter-i tahrire dahil olmağla haricden bir ferde taarruz ve müdahale itdirilmeyüb iktizâ iden mal-ı mîrîleri dahi tahsil itdirilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağla emr-i şerif virilmişdir fi 28 Zilhicce sene 135
Hüküm 1
Batılu perâkendesi mukataası tevâbi’inden Cemikânlu ve Merdanlu ve gayri re’âyâlarından olan Murtaza ve İbrahim ve Dedeci oğlu Mustafanın İnöz kal’asına kal’a-bend olunmaları içün virilen emr-i şerifdir
Rumilinde vaki’ Batılu ve Türkman ‘aşâiri Karkın ve aşiret-i Merdanlu re’âyâlarının bulundukları mahâllerin Kadılarına Hükümki
Matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû ‘arzuhâl idüb Batılu perâkendesi mukataası tevâbi’inden Cemikânlu ve Merdanlu cemâ’atleri re’âyâlarından Rumili cânibinde olan re’âyâ kendü hallerinde olmayub daima ibâdullaha zarar kasdında olduklarından mâ’adâ tâife-i mezbûreden Murtaza ve İbrahim ve Dedeci oğlu Mustafa hevâlarına tabi’ ba’zı şakileri dahi cem’ ve rüsum-ı mîrîleri dahi edâda taallül ile mîrîye gadr eylemeleriyle olmakule şekavete cesaret eyledikleri içün mezbûr İnöz kal’asına kal’a-bend ve fîmâb’ad rüsum-ı mîrîlerin edâda taallül itmemek içün ma’rifet-i şer’le ve zabitleri ma’rifetiyle kendülere tenbih olunub bundan sonra yine ihfâ itmeyub ibâdullaha zarar kasd-ı fâsidinden olurlar ise fîmâb’ad Rumilinde ikâmet eyleyüb vilâyet-i Anadoluya nakl ve iskân itdirilmek üzere i’lâm olunmak içün emr-i şerif virilmek istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden mucebince emr-i şerif yazılmak fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 25 Zilhicce sene 136
Hüküm 2
Yörük mukataası tevâbi’inden Gebizli cemâ’atinin on bin guruş nezr hüccedinin kaydı terkin olduğuna virilen emr-i şerifdir
Anadolu Valisine ve Eğirdir ve Teke ve Hamid Mütesellimine ve Karahisar ve Karaağaç Kadılarına ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarları ve Âyân-ı Vilâyet ve İşerlerine Hükümki
Matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda yörükân mukataası tevâbi’inden Gebizli cemâ’ati re’âyâları kadîmden ve Serpe yaylağında yaylayugeldikleri tahrir defterinde mukayyed iken Eğirdir kazası ahalisinden ba’zıları mücerred yaylak-ı mezbûru ve diledikleri gibi aher kimesnelere füruht itmek içün bizlere zararları vardır deyü sâbık Anadolu Valisi Ali Paşa ıtmâ’ ve tâife-i mezbûre yaylaka çıkmamak üzere nezre kat’ ve hüccet-i şer’iyye ve baş muhasebeye kayd itdirüb lâkin cemâ’at-i mezbûre ahalisi Serpe yaylağında yaylamak üzere defter-i tahrirde mukayyed yaylaka çıkmadıkları suretde mukayyed olan mal-ı mîrîlerin bir vechle edâya iktidarları olmayub mal-ı mukataanın dahi kesr ve noksanına bâis olmağla baş muhasebeye kayd itdirdikleri nezr hüccedinin kaydı terkin ve yaylak-ı mezbûrdan men’ olunmaları içün emr-i şerif ricâ eylediği mukaddemâ kayd olunan on bin guruş nezrleri tahsil olundukdan sonra ba’de-l-i’lâm bizler karye-i mezbûrede sâkin olub ahali-i kaza rencide eylememek üzere matbah-ı ‘âmireme on iki bin beş yüz guruş nezri kabul eyledik deyü taahhüdleri müş’ir taraf-ı şer’den virilen hüccet-i şer’iyye baş muhasebeye kayd ve zikr olunan Gebizli cemâ’ati re’âyâları Teke Sancağında Karahisar Kazasında kışlayub Eğirdir Kazasında Serpe nâm mahâlde yaylarlar deyü defter-i tahrirde mukayyed olmağla cemâ’at-i mezbûre re’âyâları tahrir-i defterde mukayyed olduğu üzere Teke Sancağında Karahisar Kazasında kışlayub ve Eğirdir Kazasında Serpe nâm mahâlde yaylaka çıkanlarına bir ferde taarruz ve müdahale eylememek üzere mukaddem kayd olunan hüccedinin mahâlli terkin ve mucebince emr-i şerif tahriri telhis mucebince hüccedin kaydı terkin ve mucebince emr-i şerif tahriri fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 27 Zilhicce sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 7
Hüküm 1
Bali Kethüdâ ve Kestel Dağı ve Hoca oğlu nam kimesneler zimmetlerinden mezbûrun aldığı yediyüz guruş cemâ’at-i mezbûreden ve kendülerden tahsil ve haklarından gelinmek üzere Der-saâdetime ‘arz ve i’lâm eylemek içün emr-i şerifdir
Teke ve Hamid ve Alâiye Sancaklarının Yörük Voyvodası olan Yusuf Zîde Kadrihû bin yüz otuz beş senesine mahsub olmak üzere tâife-i mezbûrenin mal-ı mîrîleri tahsil içün üzerlerine varid takayyüdden Karakoyunlu cemâ’ati ahalileri Karahisar-ı Teke Kazasının Kadısı ve cemâ’at-i mezbûreden Kestel Dağı mal-ı mîrîleri tahsil içün üzerlerine varid takayyüde Karakoyunlu cemâ’ati ahalileri Karahisar-ı Teke Kadısının ve Kömürcü Hoca oğlu Ali ve Bali Kethüdâ oğlu çavuş nâm kimesneler ile yekdil olub re’âyâyı tahrik ve mal-ı mîrînin ta’tiline bâis olmalarıyla mûmâ ileyhin men’ ve tenbih olunmasını müş’ir emr-i şerifim mucebince mezbûrlardan Ali Çavuş ve Kömürcü nâm kimesne ahz ve kal’a-bend olunub dahi nasîhat-pezir olmayub biz sizin tahririnizi ref’ itdirmek içün ‘arz eyledik deyü cemâ’at-i mezbûre ahalilerinin yedi yüz guruş akçelerin alub re’âyâyı tahrik(?) ve ihtilâl eylemeleriyle haklarından gelinmek üzere iktizâ eyledüğün voyvoda-i mûmâ ileyh ve Isparta Kadısı arz eyledikleri ecilden mâru’z-zikr üç nefer kimesneler dahi alâ-eyyi-hâl ahz ve kal’a-bend olundukdan sonra kadı-i mezbûrun cemâ’at-i mezbûre ahalisinden aldığı yüz guruş bilâkusûr kendülerden tahsil ve re’âyâya redd ve teslim itdirilüb fî-mâba’d bu makule harekete tasaddî eylememek üzere muhkem tenbih olmazlar ise haklarından gelinmek içün Der-saâdetime ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i şerifim tahriri bâbında telhis olundukda telhis mucebince hükm virilmek fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın Teke Sancağı Beyi İbrahim ve Kadılarına ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarı ve Eğirdir kal’ası Dizdarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 29 Cemâziyelâhir Sene 136
Hüküm 2
Çelebi oğlu Hüseyin ve karındaşı Mehmed ve mütesellim kethüdâsı Elhâc Mehmede dahi Bölükbaşılık ve Başbuğluk teklif ve sâir bahane ile rencide ve taaddî eylememek içün bâ telhis ve fermân-ı ‘âlîşân emr-i şerif virilmişdir
Yusuf Kethüdâ hâlâ Hamid Mütesellimi olub ve yörükân mukataası zabtına memur olduğundan gayri Yeniçeri serdarı olan Salihin bölükbaşılık ile kat’â münasebeti olmayub zabt u rabtına memleket içün yerlerinde müstakarr olmayanların lüzumu olmağla haricden hizmet-i memuresi olmayanlardan münasib görülen kimesneler bölükbaşı nasb ve ta’yin olunub mezbûr mütesellim Yusuf ve Serdar Salih ve hâlâ yörükân mukataası zabt ve tahsile me’mur Çelebi oğlu Hüseyin ve karındaşı Mehmed ve mütesellim kethüdâsı Elhâc Mehmede dahi bölükbaşılık ve başbuğluk teklif ve sâir bahane ile rencide ve taaddî eylememek içün emr-i şerif virilmek telhis olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın yörükân mukataası mülhakatından Hamid ve Teke ve Alâiye Sancaklarında olan yörükânın yüz otuz beş ve otuz altı seneleri mal-ı mîrîlerinin tahsiline memur Hamid ve Karaağaç Kadılarına ve levend tahririne me’mur Burhaneddin Zîde Kadrihûme hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 22 Cemâziyelâhir Sene 136
Hüküm 3
Mestûr-ül-esâmi olan şakiler ıslah-ı nefs eylemek içün Kıbrıs ceziresine nefy ve kal’a-bend ve cemâ’atleri tefrik içün voyvodaları ma’rifetiyle alâ-eyyi-hâl tahrir ve mal-ı mîrîleri tahsil olunmak içün emr-i şerifdir
içil Mutasarrıfına ve Kadısına hitâben Hükümki
Silifke Sancağında vaki’ yörükân cemâ’atlerinden iki ismler tesmiye olunan Gübcü ve Bozdoğan cemâ’ati mukaddemâ tahrire dahil olmadıklarından sadır olan emr-i ‘âlîşan mucebince tahrirlerine mâni’ şürû’ olundukda Silifke sâkinlerinden Gülekli oğlu Osman Bozdoğan cemâ’ati nim re’âyâsıdır deyü re’âyâyı tahrik ve cem’iyyet idüb tahrirlerine mâni’ olduğundan mâ’adâ Bozlar cemâ’atinden Gülekli oğlu Osman ve izzeddin oğlu Ali ve Mustafa Bey nâm kimesneler Belen ve taraflarından bir mikdar sekban ile yörüğe teâvün idüb olvechle mal-ı mîrîlerinin adem-i tahsiline sebeb olub Gülekli oğlunun zimmetinde olan mal-ı mîrînin tahsil ve izzedddin oğlu Abidin diyar-ı ahere nefy ve iclâsıçün emr-i ‘âlîşân sadır olmuşiken niye icra olunmadığından başka mezbûrlar Kösrevarın nâm iskelede korsan sefinelerine zabt ve sâir hububatı füruht idüb şekavet üzere olmalarıyla mezbûrlar ıslah-ı nefs içün kal’a-bend olunmaları içün emr-i şerif virilmek mestûr-ül-esâmi olan şakiler ıslah-ı nefs eylemek içün Kıbrıs ceziresine nefy
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 8
ve kal’a-bend ve cem’iyyetleri tefrik olunub voyvodaları ma’rifetiyle alâ-eyyi-hâl tahrir ve mal-ı mîrîleri tahsil itdirilmek içün emr-i şerif virilmek telhis olundukda telhis mucebince mezbûrlar kal’a-bend ve mal-ı mîrîleri tahsil oluna deyü hükm virilmek fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 22 Şa’bân sene 136
Hüküm 1
Hacı Ahmed ve Kasab oğlu ve ishak Efendi ve Mehmed Efendi ve sâirleri Kıbrıs ceziresine nefy ve kal’a-bend içün emr-i şerifdir
Silifke Sancağında vaki’ yörükân cemâ’atlerinden her-bâr cumhûr ve cem’iyyet ‘âdet-i müstemirreleri olan Tuzkırı cemâ’atinin bin yüz otuz altı senesinde üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîlerinin tahsiline mübaşeret olundukda cemâ’at-i mezbûre ahalisinden Hacı Ahmed ve Kasab oğlu ve ishak Efendi ve Mehmed Efendi ve Deli Mustafa ve Molla İsmail ve Karabük cemâ’atlerinden Kiçi oğlu Ahmed ve karındaşı Hacı Mehmed ve Tur cemâ’atinden Çakış oğlu Hamza ve Mustafa Efendi nâm kimesnelerin tahrik ve a’vânlarıyla tecemmu’ ve mezbûrlar cümleye reis-i cem’iyyet olub olvechle mal-ı mîrîlerinin ‘adem-i tahsilinde ikdâm ve ısrâr eylediklerinden mâ’adâ sâir cemâ’atlerin tahsiline varanların dahi üzerlerine varub emvâl ve erzakların garet ve kendülerin kal’a-bend itdirüb bu vechle şekavetleri bî-hadd ve bî-nihâye olmağla eşkıya-i mezkûreyi ıslâh-ı nefs eylemek içün Kıbrıs ceziresine nefy ve kal’a- bend olundukdan sonra cem’iyyetleri tefrik ve mal-ı mîrîleri ‘alâ-eyyi-hâl tahsil itdirilmek içün emr-i şerif virilmek ricâsına senki voyvoda-i mûmâ ileyhsin ‘arz eylediğin ecilden mestûr-ül-esâmi olan şakiler ıslâh-ı nefs eylemek içün Kıbrıs ceziresine nefy ve kal’a-bend ve cem’iyyetleri tefrik olunub voyvodalar ma’rifetleriyle ‘alâ-eyyi-hâl mal-ı mîrîleri tahsil itdirilmek içün emr-i şerifim virilmek telhis olundukda telhis mucebince mezbûrlar kal’a-bend ve mal-ı mîrîleri tahsil itdirile deyü hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın içil Mutasarrıfı Paşaya ve Kadısına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 22 Şa’bân sene 136
Hüküm 2
Bu dahi Yörük re’âyâları ba’zı zuamâ ve erbab-ı tîmâr ve voyvodalar ve sâir tekâlîf-i örfiyye ve şâkka ve ‘âdet-i ağnâm tahsildarları tarafından ağnâm şürutuyla rencide olunmayub serbestiyet üzere voyvodaları tarafından zabt olunmak içün hüküm virilmişdir
Anadolu Valisine ve Yörükân Voyvodasına ve Yörükân tâifesinin bulundukları Kazaların Kadılarına Hükümki
Anadolu cânibinde vâki’ Yörükân mukataasına bervech-i iştirâk mâlikâne mutasarrıf olan baş defterdarım Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû ve Hadice Sultan dâmet ismetihâ kethüdâsı Mehmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl itmeleriyle mukataa-i mezbûrun re’âyâsı konar ve göçer gezici tâifesi olub ve rüsum-ı mîrîleri içün ağnâm ve şütürândan hâsıl olub zikr olunan ağnâm ve şütürân dahi gezdikleri yerlerde otlak ve yaylak ve kışlak tasrîh olunmayub beher hâl muhtaclar iken tâife-i mezbûrenin mürûr ü ubûr eyledikleri yerlerde ba’zı zuamâ ve erbab-ı tîmâr ve voyvodalar ve sâir ashab-ı arazi taraflarından otlak ve yaylak ve kışlak rüsum talebiyle rencide olunmalarıyla mukataa-i mezbûre re’âyâsı tahrir-i cedid olub ve mîrîleri dahi ancak ağnâm ve şütürândan hâsıl ve tahsil olunmak üzere nizam virilüb ve tâife-i mezbûre eyyâm-ı sayfda bir yerde müstakırr olmamalarıyla mezbûrlara olvechle tasaddî ve remîde idilmemek içün bundan akdem emr-i şerif virilmişiken ‘adem-i itaatlerinden nâşi tâife-i mezbûreleri otlak ve yaylak ve kışlak ve rüsum mütâlebesiyle ekseri perâkende ve perîşân ve nizamları muhtel ve mevaşi ve mal-ı mîrîlerinin kesr ve noksanına bâis ve bâdî olmalarıyla fî-mâba’d ehl-i örf tâifesinin mugayir emr-i ‘âlîşân olvechle taaddîleri men’ ve def’ olunmak içün emr-i şerifim virilmek ricâsına istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Anadolu cânibinde vâki’ Yörükân mukataası senevi kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bin yüz otuz beş senesini martı ibtidâsından zabt eylemek üzere Elhâc ibrahim dame ulüvvuhû
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 9
ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve Hadice Sultan dâmet ismetihâ kethüdâsı Mehmed zîde mecdühûmaya bervech-i iştirâk mâlikâne virilüb tâife-i mezbûre sipâh ve mîrîmiran ve mirliva ve valiler ve voyvoda ve mütesellim taraflarından kaftan baha ve zahire baha nâm ve otlak ve yaylak ve kışlak ve sâir tekâlif-i örfiyye ve şâkka ve ‘âdet-i ağnâm tahsildarları taraflndan dahi ağnâm rüsumu talebiyle rencide olunmayub serbestiyet üzere voyvodaları tarafından zabt olunub ehl-i örf tâifesinin olvechle cevr ü taaddîleri men’ ve def olunub ve re’âyâ-yı mezbûrenin üzerlerine edâsı lâzım gelen rüsum-ı mîrîleri voyvodalarına edâ ve teslim eylediklerinden sonra serbestiyet üzere voyvodalar tarafından zabt u rabt itdirilüb mîrîmirân ve mirliva ve voyvoda ve mütesellim ve sâir ashâb-ı arazi ve ehl-i örf taraflarından kaftan baha ve zahire baha ve otlak ve yaylak ve kışlak ve sâir ashâb-ı arazi ve ehl-i örf taraflarından kaftan baha rüsumu nâmıyla bir akçe ve bir habbe mütâlebesiyle rencide ve remîde olunmamak içün emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 8 Şa’bân sene 138
Hüküm 1
Rakka perâkendesi Batılu ve Türkmanan ‘aşâir-i Karkın ve ‘aşiret-i Merdisi tevâbi’i mukataasının malı tahsil içün Rakka tarafından bir türlü taarruz olunmamak içün yerlerin Kadılarına hitaben emr-i şerif virilmişdir
Rakka perâkendesi mukataasına tâbi’ olan yerlerin Kadılarına Hükümki
Şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadolu ve Rumilinde vâki’ Rakka perâkendesi mukataası bervech-i iştirâk mûmâ ileyhimânın uhdelerinde olub mukataa-i mezbûrdan Acurlu cemâ’ati re’âyâlarının mîrîlerin tahsil ve edâ olundukda biz malımızı Rakka tarafına virdik deyü muhâlefet itmeleriyle cemâ’at-i merkûme Rakka perâkendesi olub ve mukataa-i mezbûr dahi Rakka perâkendesi olmağla cemâ’at-i mezbûre mûmâ ileyhimânın taraflarından zabt ve mal-ı mîrîleri tahsil itdirilüb mugayir-i emr-i ‘âlîşân Rakka perâkendesi cemâ’atlerine Rakka tarafından bir türlü taarruz olunmamak bâbında emr-i ‘âlîşânım ricâ eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda parâkende re’âyâsı Batılu ve Türkmanan ‘aşâir-i Karkın ve ‘aşiret-i Merdisi ve tevâbi’i mukataasının senevi bin elli guruş malın Asitâne-i saâdet hazinesine edâ ve kalemiyesin virüb hesabın görmek üzere mûmâ ileyhânın bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda derkenârı mucebince emr-i şerif virildi Fî 15 Şa’bân sene 136
Hüküm 2
Yeni Osman cemâ’ati re’âyâlarının Kızılkaya Kazasında Yudumlu nâm mahâlde kışlayub Yörükân cemâ’atleriyle olan nizâ’ın emridir
Teke ve Hamid Sancaklarında vâki’ olan kadılara ve liva-i mezbûre mutasarrıflarına hükümki
Kıdvet-ül-emâcid velekârim bi-l-fi’l şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl itmeleriyle bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olan Yörükân mukataası mülhakatından Yeni Osman cemâ’ati re’âyâları K ızılkaya Kazasında Yudumlu nâm mahâlde kışlayub lâkin Yörükân tâifesi konar ve göçer makûlesinden olub kışlak ve yaylaka muhtac olmalarıyla cemâ’at-i mezbûre hâlî olub yaylak olan Teke ve Hamid Sancakları beyninde Boz Dağ nam mahâlde yaylaklarına kimesne hilâf-ı şer’i şerif taaddîleri olmadıkça taarruz olunmamak üzere iken bî-vech ba’zıları tâife-i mezbûre yaylaka muhtacız ve sizi yaylaka komam deyü akçe taleb ve bu vechle ta’ciz
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 10
itmelerine tâife-i mezbûre yaylaka muhtac olub ve kimesneye bir türlü hilâf-ı şer’i şerif taaddîleri olmadıkça mahâl-i mezbûrda cemâ’at-i mezbûrenin yaylaklarına ehl-i örf tarafından taarruz ve müdahale olunmamak bâbında emr-i şerif virilmek bâbında istid’â- yı ‘inâyet eylediği ecilden derkenârı mucebince şer’le hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 24 Ramazan sene 136
Hüküm 1
Yörük mukataası malının tahsiline muârız olan Sunullah Paşa oğlu Mustafa ve Gülekli oğlu Abidin Kıbrıs ceziresine nefy olunmaları içün virilen divân kâimesidir
Kıdvet-ün-nüvvab vel-müteşerri’in Gülnar Kadısı Mevlâna Ali Zîde İlmühû südde-i saâdetime mektub gönderüb hâlâ Yörükân muhassılı olan Seyyid Ahmed Zîde Kadrihû meclis-i şer’e varub Gülnar Kazasında vâki’ Yörükân tâifesinden Tuzkırı cemâ’ati üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîlerin fermân-ı ‘âlîşân mucebince tahsil olunmak içün muhassıl-ı merkum tarafından mübaşir ta’yin olundukda tâife-i mezbûre cumhûr ve cem’iyyet idüb bi-gayr-i hakkın adamların kal’a-bend idüb üzerlerinde olan eşya ve nükudların ahz ve mal-ı mîrîleri dahi virmedikleri ecilden tâife-i mezbûreden cumhûr ve cem’iyyet iden şâkiler ism ve resmleriyle der-i devlete i’lâm olundukda haklarında cem’iyyetleri tefrik ve mal-ı mîrîleri tahsil ve kendüler Kıbrıs ceziresinde kal’a-bend oluna deyü emr-i şerif vârid olub icra olunmak üzere iken kaza-i mezbûrede vâki’ ‘ulemâ ve sulehâ ve âyân ve eşrâf mâ-beynlerinde tavassut idüb mal-ı mîrîleri tahsil ve teslim olunmak içün on nefer mikdarı adamları rehin ve men’ olub tahsil üzere iken yine cemâ’at-i mezbûreden cumhûr ve cem’iyyet ve fesâd ve şekâvete ‘âdet-i müstemirreleri olan Deli Mustafa ve karındaşı Muhammed ve Resul oğlu Mehmed ve karındaşı Hasan ve Dizli oğlu Hüseyin ve Demirci usta Benli ve Molla Veli ve oğlu ve karındaşı oğlu Ahmed ve Kara Halil oğlu Küçük ve Kasab oğlu ve Kundurluş ve Nasuh oğlu Ahmed nâm şâkiler hevâlarına tâbi’ elli altmış tüfenk endaz ile nısf-ül-leylde muhassıl-ı merkumun haymesin basub rehin olunan kimesneleri ahz eylediklerinden mâ’adâ ba’zı eşya ve nükud ve emtiaların yağma ve gâret idüb külli hak(?) ve taaddî ve zulm eyledikleri der-i devlet medâra ‘arz ve i’lâm ve isti’lâm ve eşkıya-i merkûmenin cezâ-yı sezâları tertib olunmasın iltimas itmekle vâki’-i hâlî hükm-i hümâyûnum virilmek ricâsına Mevlâna-yı mûmâ ileyh ve İçil Sancağı Mütesellimi Abdullah ve Yörük voyvodası Seyyid Ahmed Zîde Kadrihûmâ taraflarından dahi ‘arz ve sedd-i cemi’iyyet ve tahrik-i fitne ve fesad olan Sunullah Paşa oğlu Mustafa ve Gülekli oğlu Mustafa ve Gülekli oğlu Osman ve Izzeddin oğlu Abid oğlu i’lâm olunmağla mezbûrların define fitne ve fesadlarıçün ehl ü ‘ıyâlleriyle Kıbrıs ceziresine nefy ve iclâları mühim ve muktezî olmağın Alâiye Sancağı Beyi olub sancağı mütesellimi olan kıdvet-ül-emâcid vel-ekârim Ibrahim Dâme Izzühû bu husus içün me’mur ve kıdvet-ül-emâcid vel-âyân Konya Mütesellimi zîde mecdühû dahi ma’iyyetiyle ta’yin oldukları müş’ir başka bir kıta’ emr-i şerif ısdâr ve irsâl olunmağla senki mîr mümâ ileyhsin sana dahi işbu emr-i şerifim vusulünde mezbûrun Sunullah Paşa oğlu Mustafa ve Gülekli oğlu Osman ve ‘Izzeddin oğlu Abid nâm müfsidlerin ehl ü ‘iyâlleriyle Kıbrıs ceziresine nefy ve iclâ ve mezbûrlar cezire-i mezbûreye vusûllerinde Kıbrıs muhassılı cezire-i merkûmede ikâmet itdirüb tekrar emr-i şerif vârid olmadıkça bir tarik ile sebilleri tahliye olunmakdan gayet-ül-gaye ihtirâz idüb ve senki mîrîmirân mûmâ ileyhsin mezbûrlar emr-i şerife ‘adem-i itaat ve izhâr-ı fesad ve şekâvet iderler ise mütesellim mûmâ ileyhi dahi ma’iyyetine alub ittifak ve ittihad ile mezbûrdan Mustafa ve Osman ve Abidin şer’en müstahakk oldukları cezaları tertib ve içil ve sâir elviyenin Yörük malları tahsiline dahi takayyüd eyleyüb lâzım gelür ise bi-n-nefs üzerlerine varub tahsil eyleyüb ser-mû ihmâl ve müsâmahaya ruhsat ve cevaz göstermeyesin deyü mîr mûmâ ileyhe ve muhassıl-ı merkume hitâben
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 11
divân-ı hümâyûn tarafından emr-i şerif tahrir olunmağla bir sureti dahi baş muhasebeye kayd olunmak içün ilmühaber olmak üzere bâ fermân-ı ‘âlîşân işbu kâime virilnişdir Fî evâsıt-ı Şevvâl sene 136
Hüküm 1
Yörük cemâ’ati re’âyâlarından Karabağcı re’âyâları ‘âdet-i ağnâm tahsildarları ve sâiri rencide eylememek içün mu’af ve müsellem olub mâlikâne bedeli şürutu üzere imdâd-ı hazariyye nâmıyla müdahale olunmamaları içün virilen emr-i şerifdir
Balıkesir ve Biga Sancakları Mütesellimlerine ve Kadılarına Hükümki
Yörükân mukataası re’âyâsı divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb tahrir-i cedid mucebince üzerlerine kayd olunan Yörükân tâifesinden Karabağcı cemâ’atleri re’âyâlarından olub tahrir-i cedid mucebince üzerlerine kayd olunan rüsum-ı ağnâmları voyvodalarına edâ itmeğe razılar iken bu defa’ Rumili şürutu üzere tahsil-i fermân olunan ‘âdet-i ağnâm tahsildarlar tarafından dahi başka ‘âdet-i ağnâm nâm ve sâir bir türlü bahane ile rencide olunmamak üzere mu’af ve müsellem olub beher sene üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîleri edâ iderleriken bir türlü bahane ile rencide olunmamak üzere muaf ve müsellem olub beher sene üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîleri edâ iderleriken ‘âdet-i ağnâm tahsildarları izâat eyleyüb rencide ve taaddî itmeleriyle ‘âdet-i ağnâm ve imdâd-ı hazariyye ve sâir tekâlif talebiyle rencide itdirilmeyüb virilen mâlikâne şürutu mucebince mâlikâne mutasarrıfları tarafından voyvodaları olanlardan mâ’adâ ‘âdet-i ağnâm tahsildarları tarafından ve imdâd-ı hazariyye nâmıyla ve sâir bir türlü bahane ile rencide olunmamak bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vâki’ müceddeden tahrir olunan tavâif-i Yörükândan yedlerinde mevcud olan ağnâmlarının beher yüz resinden beş guruş ve beher develerinden birer buçuk guruş evlülerinden dörder guruş ve mücerredlerinden birer sülüs resm-i mîrî nasb ve müstakilen mîrî mukataa kayd olunub ve hâlâ mukataa-i mezbûr iftihar-ül-ümerâ-il-ekâbir bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc Ibrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve vezîr-i â’zamımım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Hadice Sultan dâmet ismetihâ kethüdâsı Mehmed zîde mecdühûye tevcih ve yedlerine bervech-i mâlikâne berât-ı ‘âlîşân virilmekle tavâif-i mezbûreye muayyen olan resm-i mîrîleri mâlikâne mutasarrıflarına edâ eylediklerinden sonra sâir tekâlif-i örfiyye ve şâkka ve imdâd-ı hazariyye ve valiler tarafından dahi hâsıl kayd olunan kaftan baha ve zahire baha ve devr-i sellâmiye ve toprak basdı ve zuamâ ve erbâb-ı tîmâr ve sâir mâlikâne sahibleri tarafından dahi hâsıl olunan yaylak ve kışlak resmlerinden gayri defterhâne-i ‘âmirem defterlerinde kendülere hâsıl kayd olunmayub ve fuzuli taleb eyledikleri yaylak ve kışlak resmi ve derbend ve geçid akçesi Rumili şürutu mucebince tahsil-i fermânım olan‘âdet-i ağnâm tahsildarları tarafından dahi başka ‘âdet-i ağnâm baki ve sâir türlü bahane ile rencide olunmamaları şürutuyla mu’af ve müsellem kayd olduklarından gayri mâlikâne virilen mukataa mâlikâne mutasarrıfları tarafından gayri aherden mâlikâne virilen mukataaya bir türlü müdahale olunmamak üzere sadır olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile virilen mâlikâne şürutunda musarrah olmağla tâife-i mezbûrenin üzerlerine kayd olunan rüsum-ı mîrîleri kesîr olub muayyen olan rüsum-ı mîrîleri edâ eylediklerinden sonra taraf-ı aherden bir nesne mutâlebe olunmak iktizâ eylemekle Yörükân mukataası cemâ’atleri zikr olunan elviyenin kangısından mevcud bulunur ise tâife-i mezbûrdan gerek valiler tarafından ve zahire baha ve kaftan baha ve devr-i sellâmiye ve cürm-i cinâyet ve imdâd-ı hazariyye mutâlebe itdirilmeyüb ve gerek mîrî mukataât iltizâmına zuamâ ve erbâb-ı tîmâr ve kurâ ve ocak zabitleri taraflarına defterhâne-i ‘âmirem defterlerinde hâsıl kayd olunan resm-i yaylak ve kışlakdan mâ’adâ hâsıl kayd olunub derbend ve geçid akçesi ve mîrî tahsildarları tarafından ’âdet-i ağnâm ve sâir bu makule türlü türlü
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 12
tekalif-i örfiyye ve şâkka taleb itdirilmeyüb virilen mâlikâne berâtı mucebince mâlikâne mutasarrıfları serbestiyet ve mu’afiyet üzere zabt ve cem’ ve tahsil itdirilüb hilâf-ı şürut-ı berât-ı ‘âlîşân aheri mezbûrlar müdahele itdirilmemeleri bâbında bin yüz otuz senesi emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere emr-i şerif virildi Fî 11 Zilka’de sene 136
Hüküm 1
Pir Mustafa Ağa Vidin Defterdarı oldukda zabt içün virilen emr-i şerifdir
Vidin Muhafızı Paşaya ve Kadısına ve Defterdarına Hükümki
Hâlâ Vidin Defterdarı olan Pir Mustafa Ağa zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Vidin kafası defterdarlığı mûmâ ileyhe tevcih ve emr-i şerifim kendüye vâsıl oldukda Selâkkin(?) defterdarlığı defterî ma’rifetiyle mübayaa ve ber muceb-i defter neferata tevzi’ olunan zahâyirden mâ’adâ anbar mandesi iktiza itmeziken nazır-ı sabık tarafından rahîs baha ile olduğu mübyaası fermânım olan zahâyirden tevzi’imden mâ’adâ bu mikdar mande zahirem vardır kabz eyle deyü cevâb itmekle mümâ ileyhin mukaddemâ defterdarlığından bir mikdar zahire mübayaası fermânım olmuşdur ve nemikdar tevzi’ iktizâ ider görülüb anbar mandesi malımı iktizâ eylediği suretde sahih zimmeti iktizâ eylediği mikdarı kabz olunub ziyâde kabz olunmak içün ta’ciz olunmamak üzere emr-i şerif virilmek ricâsına defterdar mümâ ileyh istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda otuz üç ve otuz dört ve otuz beş senelerinde görülmek üzere hesabı icmâlinde mukayyed olan ‘aynî zahâyir iradından fermânım ile virildiği (...?) güne tevzi’atı aşağı varıldıkdan kusûr üç bin yedi yüz kırk altı buçuk kile dakik ve dokuz bin altı yüz yedi kile hınta ve dört bin sekiz yüz beş kile şaîr anbar mandesi iktizâ eylediği otuz altı senesiçün kendü ma’rifetinle Ziştovi ve Rusçuk iskelesine nakl olunmak üzere kazalardan mübayaası fermânım olan yirmi beş bin kile şaîr ve yirmi bin dakik ve on bin kile hıntadan dahi otuz beş senesini kıyas ile otuz altı senesi tevzi’atı aşağı varıldıkda kusûr beş bin dokuz yüz yedi kile şaîr ve altı yüz yetmiş altı kile dakik ve on bin kile hınta iktizâ eylediği hesab olunmağla bu suretde ve bervechi tahmîl on bin dört yüz on beş buçuk kile şaîr ve dört bin dört yüz yirmi iki buçuk dakik ve on dokuz bin altı yüz yirmi kile hınta anbar mandesi iktizâ eylediği derkenâr olundukda mukaddemâ taraf-ı mîrîden mübayaa olunub ba’delmasraf mevcud anbar iktizâ iden dakik ve hınta ve şaîri ma’rifet-i şer’le kayd ve muvacehesinde devr ü keyl olunub ahz ve kabz ve makbuzu müş’ir-i sabık defterdar olan hesabına masraf ve kendüye irâd kayd olunmak içün memhûr temessük virüb ve bu zikr olunan zahâyirden ziyâde anbarda dahi zahire varmıdır ve nemikdar kimin mübayaasıdır ve hâlâ eğle salihmidir ol dahi başka devr-i keyl olunub ve teşekkül-i zahiredir mukaddemâ seferlerden bakiye kalub mevcud olan peksimed ve gayri zahâyirden var ise oldahi başka devr-i keyl olunub ve teşekkül-i zahiredir mukaddemâ seferlerden bakiye kalub mevcud olan peksimed
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 13
ve gayri zahâyirden var ise oldahi görülüb vezin ve başka defter olunub sıhhati üzere ‘arz ve i’lâm olunmak üzere baş muhasebeye kayd ve emr-i şerifim tahriri bâbında telhis olundukda telhis mucebince baş muhasebeye kayd ve hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur emr-i şerif virilmişdir Fî 6 Zilka’de sene 136
Hüküm 1
Teke ve Hamid ve Alâiye ve Kütahya ve Beyşehir ve Akşehir ve Karahisar-ı Sahib Mütesellimlerine ve Kadılarına ve Âyân-ı Vilâyetden Süleyman ve Şeker oğlu Mehmed ve Çerçi oğlu Hasan ve Kara Baki oğlu Ahmed ve Doğan oğlu Mehmed ve Kara Murad oğlu Hasan ve Ayazmalı Hacı Halil ve Avşarda sâkin Emir Ali ve Yalvaçda sâkin Hacı Osman ve Abdülbaki ve Karaağaçda sâkin Hacı İbrahim ve Serdar Salih ve Eğirdirde sâkin Hacı Hüseyin ve Mustafa ve Avşarluda sâkin Kite" oğlu Ebubekir Ağrus ve Pavullu Kazasında sâkin Çavuş Mustafa ve Viran Köylü Hacı Yusuf ve Hacı Paşa oğlu İbrahim ve Şeyh oğlu Mustafa ve sâir İş Erleri ve Kethüdâ Yerleri ve Yeniçeri Serdarlarına ve Âyân-ı Vilâyetin ve İş Erlerine Hükümki
Yörük mülhakatından Gülekli ve Tatar ve Sindel ve Kara Hacılı ve Firkatli cemâ’atleri mahâl-i iskânlarından îvâ ve yedlerinde olan alât ve eslihaları ahz ve cebehâneye teslim ve mal-ı mîrîleri edâda taallül iderler ise kadîmî nezrlerin tahsil ve ‘arz ve i’lâm olunub emr-i şerif
Hâlâ bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Hadice Sultan Kethüdâsı Elhâc Mustafa zîde mecdühûm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhal idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası mülhakatından Gülekli ve Tatar ve Sindel ve Kara Hacılı ve ve Firkatli cemâ’atleri Anadolu valisi olub fevt olan vezîr Ali Paşanın virdiği nizam üzere mahâl-i iskânlarından kalkub firar ve ibâdullaha muzırr mahâllerde mürûr ü ubûr idüb ahâli ve fukaraya mazarrat îsâlinden hâlî olmayub daimâ şekâvete sa’y ve zimmetlerinde olan mal-ı mîrînin tahsili müteassir olduğun Isparta ve Karaağaç ve Yalvaç kadıları ‘arz itmeleriyle mezbûrlar mukaddemâ fermânım olduğu üzere mahâl-i iskânlarına nakl ve îvâ ve iskân ve fî-mâba’d ibâdullaha şer’ ve mazarratlarından emin olmak içün yedlerinde olan alât-ı câriha ve eslihaları ahz ve mîrîçün cebehâne-i ‘âmireme teslim ve zimmetlerinde olan otuz beş ve otuz altı seneleri mal-ı mîrîleri voyvodaları tarafından tahsil itdirilüb ve içlerinde şekâvete müstemirren â’detleri olan Gülekli cemâ’ati kethüdâsı Hüseyin ve Molla Mahmudun ve Tırtar cemâ’ati kethüdâsı Halil ve karındaşı Mustafa ve Molla Halil ve Sindel kethüdâsı Emrullah oğlu İbrahim ve Kara Mahmud ve Yıvalı oğlu kethüdâsı Abdülkadir ve Musa ve Kara Hacılu cemâ’ati kethüdâsı Hacı İsa oğlu Abdülmümin ve Firkatli cemâ’ati kethüdâsı Halil Bölükbaşı ve Soluk Ahmed ve Bekirzade Hasan ve sâir şakilerin dahi keyfiyet-i ahvâlleri şer’le görülüb icrâ-yı hak ve mahâl-i iskândan îvâ ve iskân itdirilüb bundan sonra yine şekâvete cüret ve mal-ı mîrîlerin edâsında illet iderler ise kadîmî mukayyed olan nezrleri mîrîçün tahsil itdirilmek üzere ‘arz ve i’lâm olunmak içün ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde baş muhasebe defterlerine nazar olundukda bervech-i mâlikâne mümâ ileyhim uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda telhis olunub ’arz olundukda telhis mucebince emr-i şerif yazılmak fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmışdır Fî 25 Şevvâl sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 14
Hüküm 1
Yörük tâifesinden kethüdâları olan Hoca oğlu Mehmed ve Hacı Mehmed ve sâirlerini sokak ortasında dört nefer kimesneyi katl ve firar eyledikleri ve yedlerinde olan âlât-ı cârihaları ahz ve cebehâneme teslim ve mal-ı mîrîleri tahsil ve muhâlefet iderler ise kadîmî nezrleri tahsil ve ‘arz ve i’lâm olunmak
Bu dahi bilâda yazılan müsveddede olan mütesellimlere ve kadılara ve cümle âyânlara ve kethüdâyerleri ve yeniçeri serdârlarına hükümki
‘Arzuhal idüb Yörükân mukataası tevâbi’inden Kesirli cemâ’atinin Anadolu valisi iken fevt olan Ali Paşanın nizâmı üzere mahâl-i iskânları ta’yin olunmuşiken bir takrib ile firar ve üzerlerine kayd olunan mal-ı mîrîleri edâya müteahhid ve memhûr temessük virüb lâkin anı dahi virmeyüb kethüdâları olan Sırac oğlu Mehmed ve Hacı Veli oğlu ve Güner oğlu Kenan ve Hacı Musa oğlu Molla Mustafa ve Katırcı Veli ve Hacı Veli oğlu ve Güner oğlu Kenan ve Hacı Hasan ve daha ba’zı eşkıya birbirleriyle yekdil ve taarruz sokak ortasında dört nefer kimesneyi katl ve firar eyledikleri Isparta ve Karaağaç ve Yalvaç kadıları ‘arz itmeleriyle mezbûrlar mukaddemâ fermânım olduğu üzere iskânları olan mahâlle nakl ve fî-mâba’d ibâdullaha bir türlü gezend ve zararları olmamak üzere âlât-ı cârihaları ahz ve mîrîleri içün cebehâne-i ‘âmireye teslim itdirilüb bundan mâ’adâ mezbûrlar mîr-i ‘aşiret ile mahâllinde meşru’ müdâfa’ itdirilüb ihkâk-ı hak ve memhûr temessükleri mucebince zimmetlerinde olan mal-ı mîrîleri tahsil ve voyvodalara teslim itdirilüb hilâf-ı şer’ rencide ve taaddî eylememek üzere tenbih ve tekîd ve bundan sonra yine fesad ve şekâvete tasaddî eylememek üzere ve eğer iderler ise kadîmî nezrleri tahsil olunmak üzere kefilleri Der-saâdetime ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i şerifim istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda guruş mal ile mümâ ileyh uhdelerinde olduğu derkenâr ve telhis olunub ‘arz olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlî şânım sadır olmağın emr-i şerifimdir Fî 25 Şevvâl sene 136
Hüküm 2
Bir defa’ dahi Yörük tahriri içün emr-i şerifdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörükân bulunan yerlerin Valilerine ve Kadılarına ve Yörükân tahririne me’mur Zîde Kadrihûme Hükümki
Bi-l-fi’l şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve kıdvet-ül-emâcid velekârim matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve Mustafa ve Mehmed divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub tâife-i mezbûreden haric kal’anları tahrir ve mal-ı mîrîleri tahsil fermânım olub tâife-i merkûmeden Tortum ve Üzümlü ve Kara Hacılu Hacı İsa oğlu Abdülmuvahhid ve tahrire dahil ve mukaddemâ dahil olmayanları fermân-ı ‘âlîşânım mucebince tahrir ve tâife-i mezbûreden Tortum ve Üzümlü ve Kara Hacılu Hacı İsa fermân-ı ‘âlîşânım mucebince tahrir ve mal-ı mîrîleri taleb olunmak bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda mukataa-i mezbûr cemâ’atinden Sarıkeçilü ve Tavşanlı ve Sırac ve Eğriceli ve İcaz ve Horzum ve İnehanlı cemâ’atlerinden filâsl Yörük oğlu Yörükler iken bir tarikle ‘arz alub fermân itdirdiklerinden mâ’adâ ba’zı tîmâr sahibleri dahi müdahele itmeleriyle müceddeden tahrir ve icâb iden mal-ı mîrîleri cem’ ve tahsil itdirilmek bâbında emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 27 Şevvâl sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 15
Hüküm 1
Teke ve Alâiye ve Hamid Sancaklarında sâkin Yörükân-ı Şeyhlü cemâ’ati mukaddemâ Nuşirevan nâm mahâlde sâkin olub lâkin mahâl-i mezbûrdan firar ve Hoyran kazası kurâlarında iskân olunmak içün emr-i şerif virilmişdir
Bu dahi minvâl-i meşruh üzere ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataasına tabi’ cemâ’atlerden Teke ve Hamid ve Alâiye sancaklarında sâkin yörükândan Şeyhlü cemâ’ati mukaddemâ Nuşirevan nâm mahâlde sâkin olduklarından suları kalîl ve hayvanatları vefret üzere olduğundan mahâl-i mezbûrdan firar idüb üzerlerine kayd ve tahrir olunan iki senelik mal-ı mîrîleri zimmetlerinde kalub elviye-i mezkûre tevâbi’inden kazasında vaki’ kurânın ba’zıları bilkülliye harab olub lâkin otu ve suyu müstevfî ve mahâl-i mezbûr şenlikden hâlî olmağla cemâ’at-i mezkûre zikr olunan mahâllere nakl ve îvâ ve iskân olunub bin yüz otuz beş ve otuz altı senelerine mahsub olmak üzere zimmetlerinde olan mal-ı mîrîleri emr ve defter mucebince tamamen tahsil itdirilüb ve cemâ’at-i mezbûre kethüdâsı Abdülhalim ve uzun Musa ve ba’zı eşkıya birbirleriyle yekdil ve ittifak ile her yaz ibâdullaha taarruz ve îsâl-i gezend ve mazarratdan hâlî olmadığın Isparta ve Karaağaç ve Yalvaç kadıları ‘arz itmeleriyle cemâ’at-i mezkûre re’âyâlarının yedlerinde olan âlât-ı câriha ve eslihaları ahz ve mîrî içün cebehâne-i ‘âmireme teslim ve mezbûrların şer’le ahvâlleri görülüb icra-yı şer’ ve voyvodaları ma’rifetiyle nizâmları virilüb fî-mâba’d bir ferde zarar ve gezend irişdirilmemek üzere kendülere tenbih ve tekîd olunub mahâl-i mezkûre nakl ve ‘alâ- eyyi-hâl mal-ı mîrîleri tahsil itdirilüb bundan sonra dahi yine tenbih olunub mal-ı mîrîlerinin edâsına muhâlefet ve şekavete cesaret iderler ise kadîmî mukayyed olan nezrleri tahsil itdirilmek üzere ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i ‘âlişânım ricâsına istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda mukataa-i mezbûr mümâ ileyhim uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 27 Şevvâl sene 136
Hüküm 2
Hamid ve Teke ve Alâiye Sancaklarının derununda tahrir olunan Yörükân cemâ’atlerinden ba’zıları Aydın ve Manisa ve Saruhan ve Adana Sancaklarına firar itmeleriyle kadîmî sancakları derununa nakl ve iskân olunmaları içün emr-i şerifdir
Voyvodaları ‘arzuhâl idüb Aydın ve Manisa ve Saruhan ve Adana ve İçil ve Konya ve Beyşehir ve Akşehir Sancaklarının Mütesellimlerine ve Kadılarına ve Âyân-ı Vilâyetin ve İş Erlerine Hükümki
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörükân mukataası mülhakatından Hamid ve Teke ve Alâiye Sancaklarının derununda tahrir olunan yörükân cemâ’atlerinden ba’zıları Aydın ve Manisa ve Saruhan ve Adana ve İçil ve Konya ve Beyşehir ve Akşehir sancaklarına firar idüb mal-ı mîrînin kesr ve terettübüne bâis olmağla olmakuleleri kadîmî cemâ’atlerinin derununa nakl ve iskân olunmak içün emr-i şerif-i ‘âlîşânım ricâsına mukataa voyvodaları istid’â eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda zikr olunan sancaklarda tahrir olunan yörükân cemâ’atlerinden olmakule aher sancaklara firar idüb ve varub tavattun iden defterlü Yörük re’âyâları voyvodaları ma’rifetiyle bulundukları mahâllerden kaldırılub ‘alâ-eyyi-hâl kadîmî cemâ’atlerinin içlerine nakl ve iskân itdirilüb aherden kimesneye muhâlefet itdirilmemek içün emr-i şerifim virilmek telhis olundukda telhis mucebince müekkid hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmışdır Fî 27 Şevvâl sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 16
Hüküm 1
Yörükân re’âyâları olub Saçıkaralu cemâ’ati re’âyâlarından Ali Paşa nizâmı üzere mahâll-i iskânlarından firar ve mukaddemâ fermân olduğu üzere iskânları olan mahâlle nakl ve iskânlarından olan mahâlle nakl ve iskânları şer’le icra-i hak olunmak içün emr-i şerif virilmişdir
Alâiye Sancağı Beyi ve Teke Mütesellimi olan Şaban Paşazade İbrahim ve Kütahya ve Beyşehri ve Akşehir ve Karahisar-ı Sahib ve Hamid Mütesellimlerine ve liva-i mezbûrda vaki’ Kadılarına ve Âyân-ı Vilâyetden Süleyman ve Şükrü oğlu Mehmed ve Celil oğlu Hasan ve Kara Baki oğlu Ahmed ve Tugayoğlu Mehmed ve Kara Murad oğlu Hasan ve İbradılı Hacı Halil ve Afşarda Emir Ali ve Yalavaçda sâkin Hacı Osman ve Hacı Abdülbaki ve Karaağaçda sâkin Hacı İbrahim ve Serdar Salih ve Eğirdirde sâkin Hüseyin ve müteveffa oğlu Mustafa ve Daşlıkluda sâkin Kitiş oğlu Ebubekir Ağrus ve Bavlu kazasında sâkin Çavuş Mustafa ve Viran Köylü Hacı Yusuf ve Hacı Paşa oğlu İbrahim ve Tobhisarında Şeyh oğlu Mustafa ve sâir İş Erleri ve Kethüdâ Yerleri ve Yeniçeri Serdarlarına ve Âyân-ı Vilâyetden İş Erlerine Hükümki
Bi-l-fi’l şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil vezîr-i a’zamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Mehmed zîde mecdühûm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub mukataa-i mezbûr tevâbi’inden Saçıkaralı cemâ’ati re’âyâları Anadolu valisi Ali Paşanın nizâmı üzere mahâll-i iskânlarından firar ve aher mahâllerde mürûr ü ubûr ve ibâdullaha zarar ve gezendden hâlî olmamalarıyla cemâ’at-i mezbûre re’âyâları mukaddemâ fermânım olduğu üzere iskânları üzere mahâlline nakl ve îvâ ve iskân itdirilüb ve ibâdullaha üzerlerinden zulm ve taaddîlerinin dahi def’içün âlât-ı cârihaları ahz ve ma’rifet-i şer’le defter ve mîrî içün cebehâne-i ‘âmireme teslim itdirilüb cemâ’at-i mezbûrenin kethüdâsı Çakal Muslu ve söz sahibleri Molla Halil ve Hacı Halil ve böyle suhte nâm şakilerin dahi şer’le ahvâlleri icra-yı hak olunmağa muhtac olduğu Isparta ve Karaağaç ve Yalvaç kadıları ‘arz itmeleriyle sâlif-üz-zikr Saçıkaralı cemâ’ati re’âyâları Yörük voyvodası ma’rifeti ve ma’rifet-i şer’le mukaddemâ fermânım olan mahâll-i iskânlarına nakl ve iskân ve emr ve defter mucebince üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîleri ‘alâ-eyyi-hâl tahsil itdirilüb bundan sonra mal-ı mîrîlerinin edâsına taallül ve ibâdullaha bi-gayr-i hakkın taaddî iderler ise mukayyed olan kadîmî nezrleri tahsil içün keyfiyet-i ahvâlleri Der-saâdetime ‘arz ve i’lâm olunmak içün istid’â-yı i’nâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vaki’ içil Sancağında Adana ve Tarsus ve elviye-i sâirede yörükân cemâ’atleri mukataası senede kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 25 Şevvâl sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 17
Hüküm 1
Kaçar cemâ’ati ehl-i yörükândan olmayub başka mukataadan Yörük mukataası mutasarrıfı tarafından müdahale olunmamak içün emr-i şerif virilmişdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân cemâ’atlerinden Kaçar cemâ’ati re’âyâsı bulunan yerlerin Valilerine ve Kadılarına ve Kethüdâyeri ve Yeniçeri Serdarlarına ve Âyân-ı Vilâyetden ve İş Erlerine Hükümki
Vezîr-i a’zamım ve serdâr-ı ekremim ve damad-ı muhteremim İbrahim Paşa edâm- allahü teâlâ iclâlehûnun bi-l-fi’l kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Mehmed zîde mecdühûm ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb mukataa-i mezbûre külliyetlü bir mukataa olub Yörük tâifesi yed-i vâhidden zabtına muhtac ve tâife-i mezbûreden Kaçar cemâ’ati nâm kimesnenin mâlikâne uhdesinde olmağla Yörük cemâ’atlerinden ba’zıları içlerine idhâl ve ihtifâ idüb ol makulelerin üzerlerine kayd olunan mal-ı mîrîleri tahsil murad olundukda bizler Kaçar cemâ’ati re’âyâsındanız deyü mallarının edâsına mümânaat ve külliyetlü bir mukataanın ihtilâli bâis olmağla zikr olunan Kaçar cemâ’ati dahi yörükân mukataası voyvodaları tarafından zabt ve mal ve kalemiyesi taraflarından mîrîye ve mahâlline teslim ve muhasebesi dahi Yörük mukataasıyla muhasebesi görülüb malının noksanı her ne ise mâlikâne sahibi taraflarından faizi virilmek şartıyla zabtiçün emr-i şerifim virilmek ricâ eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Yörükân cemâ’atleri mukataası senede kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda lâkin Kaçar cemâ’ati mukataası dahi başka mâlikâne olub mâlikâne mutasarrıflarının zabtında olmağla zikr olunan Kaçar re’âyâsı Yörük voyvodası ma’rifetiyle teftiş ve tefahhus olunub Kaçar re’âyâsı olanlardan gayrisi tefrik ve ifrâz ve kadîmî Kaçar cemâ’atinin nemikdar re’âyâsı olur ise müdahale eylemeyüb sonradan varan re’âyâlardan tahrir mucebince mal-ı mîrîleri ma’rifetleriyle tamamen tahsil itdirilüb Kaçar zabiti fî-mâba’d tahsiline mümânaat eylememek üzere mahâlline kayd olunub emr-i şerifim tahrir olunmak fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün işbu tezkire virilmişdir Fi 25 Şevvâl sene 136
Hüküm 2
Tahrir olunan Yörükânın mîrîleri tahsil ve taarruz idenleri ahz ve kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ile ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i şerif virilmişdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörük cemâ’atleri re’âyâsı bulunan yerlerin Valilerine ve Kadılarına Hükümki
Bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil Zîde Kadrihû ve vezîr-i a’zamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Mehmed zîde mecdühûm vilâyet-i Anadoluda yörükân mukataası bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub mukataa-i mezbûr mülhakatından Kütahya ve Saruhan ve Adana ve Sis ve Tarsus Sancaklarında tahrir olunan Yörükânın mîrîleri tahsil ve tahrirden haric kalanlarının emr-i ‘âlîşânım mucebince tahriri mümâ ileyhim taraflarından Kuru Çeşmeli Seyyid Mehmede tefvîz olunub lâkin tâife-i mezbûre mîrîleri edâsında ba’zı kimesnelere istînâd ile muhâlefet itmeleriyle üzerlerine edâsı lâzım gelen mîrîleri emr ve defter mucebince yerlüyerinden mümâ ileyhe cem’ ve tahsil itdirilüb mugayir emr-i ‘âlîşânıma edâda muhâlefet iderler ise olmakuleler ve aherden mîrîleri tahsiline taarruz idenleri ahz ü habs ve kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ile ‘arz ve i’lâm olunmak üzere emr-i şerifim virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Yörükân cemâ’atleri otuz beş senesinden bervech-i mâlikâne mümâ ileyhim uhdelerinde olub tâife-i mezbûreyi tahrir olundukları mahâllerde bir karar durmayub mürûr ü ubûr üzere olmalarıyla voyvodaları kanun ve defter mucebince lâzım gelen
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 18
rüsum-ı mîrîlerin cem’ ve tahsil itdirdüb bizler tahrir olunduğumuz sancak bu mahâll değildir deyü aher bahane ile yerimizde bir türlü muhâlefet itdirilmeyüb bu bâbda muhâlefet itdirilmeyüb muhâlefet iderler ise kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleriyle ‘arz ve i’lâm itdirilmek fermânım olmağın bin yüz otuz altı senesini muharreminin üçüncü günü emr-i şerifim virilmek derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 11 Zilka’de sene 136
Hüküm 1
Yörük cemâ’ati re’âyâları üzerine lâzım gelen mal-ı mîrîleri edâda muhâlefet itmeleriyle ismleri tasrih olunan âyân-ı vilâyet ile bi-nefsihî varub kanun ve defter mucebince mal-ı mîrîleri tahsil içün emr-i şerif virilmişdir
Teke ve Hamid ve Alâiye ve Kütahya ve Beyşehri ve Karahisar-ı Sahib Sancaklarında vaki’ olan Kadılarına ve zikr olunan sancaklar Mütesellimlerine ve Âyân- ı Vilâyetin İş Erlerine Hükümki
Hâlâ şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve vezîr-i a’zamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Mehmed zîde mecdühûm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb yörükân mukataası bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub mukataa-i mezbûr cemâ’ati re’âyâlarından ba’zı cemâ’at re’âyâları kanun ve defter mucebince mal-ı mîrîleri edâ eylemek lâzım gelür iken taleb eylediklerinde edâda taallül ve muhâlefet eylediklerin bildirmeleriyle mukaddemâ husus-ı mezbûr içün emr-i şerifim virildikde cemâ’at-i mezbûrlar re’âyâsı ber vechle itaat-i şer’-i şerif ve itaat-i emr-i münif eyledikleri içün zikr olunan sancaklar mütesellimler! ve mukaddemâ sadır olan emr-i ‘âlîşânımda ismleri tasrih olunan âyân-ı vilâyet ile maan bi-nefsihî üzerlerine varılub kanun ve defter mucebince zimmetlerinde olan mal-ı mîrîleri tahsil ve muhâlefet itdirilmemek bâbında emr-i şerifim ricâ eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vaki’ içil ve Adana ve Tarsus ve Sis Sancaklarında Yörükân cemâ’atleri mukataası senede kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 2 Zilka’de sene 136
Hüküm 2
Şükrü Ali Beyin re’âyâsı Kuru Çeşmeli Seyyid Mehmed Ağa tahrir eylediği emr-i şerifdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük bulunan yerlerin Kadılarına ve Sancak Mutasarrıflarına ve Muhassıllarına ve Voyvoda ve Kethüdâyerleri ve Yeniçeri Serdarları ve Âyân-ı Vilâyetin ve İş Erlerine ve Yörük tahririne me’mur Zîde Kadrihûme Hükümki
Bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc ibrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû ve vezîr-i a’zamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Hadice Sultan dâmet ismetihânın kethüdâsı Mehmed zîde mecdühûm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub mukataa-i mezbûr re’âyâları Ali Paşa tahriri mucebince mahâlline kayd olunur iken tahrirden haric kalanları dahi bilcümle Yörük voyvodaları ma’rifetleriyle tahrir ve asıl mukataaya zamm olunmak üzere müteaddid evâmir-i ‘aliyye sadır oldukda tâife-i mezbûreden Horzum ve Kaçar ve inehanlı ve Honalar ve Esedullah ve Sırac ve Eğrice ve Tavşanlu ve Şeyhoğlu ve Şehirlü cemâ’atleri dahi tahrir murad olundukda ba’zıları birer takrib ile ellerine emr alub tahrire rağbet ve itaat eylemeleriyle mukaddemâ fermânım olduğu üzere divân-ı hümâyûnum kâtiblerinden Şükrü Ali Bey ze’âmeti re’âyâsından mâ’adâsı tahrir ve hâlâ Yörük voyvodaları olan Kuru Çeşmeli Seyyid Mehmed ma’rifetiyle defter ve ‘arz ve i’lâm olunmak üzere müceddeden emr-i şerifim virilmek bâbında mümâ ileyhim istid’a- yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Yörük mukataası
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 19
yüz otuz beş senesi martından zabt olunmak üzere mümâ ileyhim uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda mukataa-i mezbûre cemâ’atinden Sarıkeçilü ve Tavşanlu ve Sırac ve Eğriceli ve Kaçar ve Horzum ve inehanlı cemâ’atleri filâsl Yörük oğlu Yörükler iken birer tarikle ‘arz alub fermân itdirdiklerinden mâ’adâ ba’zı ze’âmet ve tîmâr sahibleri dahi müdahale itmeleriyle Yörük voyvodası mümâ ileyhin ma’rifetiyle bir ferdi haric kalmamak ve himaye tarikiyle mîrîye zarar itdirilmemek üzere müceddeden tahrir şütürân ve bennâk ve ağnâm ve mücerredleri defter olunub mahâlline kayd olunmak üzere icâb iden mal-ı mîrîleri tahsil itdirilmek üzere müceddeden tahsil itdirilmek bâbında emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 11 Zilka’de sene 136
Hüküm 1
Yörükân mukataası mülhakatından Kütahya ve Adana ve Tarsus Sancaklarında tahrir olunan Yörükânın otuz beş ve otuz altı seneleri mîrî tahsili Kuru Çeşmeli Seyyid Mehmede tefvîz edildiği kimesnelere mîr-i ‘aşiret nasb eylemek üzere emr-i şerifdir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük cemâ’atlerinin bulunan yerlerin Valilerine Hükümki
Matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Anadoluda vaki’ yörükân mukataası bervech-i iştirâk ve bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub mukataa-i merkûme mülhakatından Kütahya ve Adana ve Saruhan ve Tarsus ve Sis sancaklarında tahrir olunan Yörükânın otuz beş ve otuzaltı seneleri mîrî tahsili taraflarından Kuru Çeşmeli Seyyid Mehmede tefvîz olunmağla mümâ ileyh livâ-i mezbûrlara vardıkda mîrîleri tahsilinde bulunub ve vaki’ olan hususları görmek üzere ve bildiği müstakîm ve re’âyâperver kimesneleri mîr-i ‘aşiret ve ihtiyar nasb ve yerine virdiği temessük ile zabt ve mîrîleri tahsilinde iânet eyleyüb aheri müdâhale itdirilmemek bâbında emr-i şerifim ricâ eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vaki’ Sis ve Tarsus ve Adana ve içil Sancaklarında Yörükân cemâ’atleri mukataası senede kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bervech-i mâlikâne şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc ibrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve Mustafa ve Mehmedin bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 11 Zilka’de sene 136
Hüküm 2
Kars-ı Zülka’diriye Mütesellimi tâfe-i mezbûreden Kerim oğlu cemâ’ati re’âyâların bulub zahire ve deve ve bunun emsâli nesne mutalebesiyle rencide ve Halilin fukaradan aldığını red ve diyar-ı ahere nefy veyahud kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ‘arz ve i‘lâm olunmak
Maraş Beylerbeyisine ve Malatya Voyvodasına ve Kadılarına Hükümki
Şıkk-ı evvel defterdarı olan Elhâc ibrahim ve Elhâc Halil ve Mustafa ve Mehmed zîde mecdühûm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörük mukataası bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub tâife-i mezbûr konar ve göçer makulesi olub üzerlerine kayd olunan mîrîleri edâ eylediklerinden valiler ve mütesellimler taraflarından bir türlü nesne talebiyle rencide olunmamak üzere müteaddid evâmir-i ‘âlîşânım vârid olmağın Kars-ı Zülkadiriye Mütesellimi tâife-i mezbûreden Kerim oğlu cemâ’ati re’âyâların bî-vech ve mugayir fermân zahire ve deve ve bunun emsâli nesne mutalebesiyle ta’ciz ve cemâ’at-i mezbûreye sâbıka kethüdâ olan Halil dahi mütesellim-i mezbûr ile ittifak ve fukaraya tecrîm kaydında olduklarından gayri re’âyâ fukarasının bikr kızların ve bildiği kimesnelere cebren virüb deyni(?) Paşaya temessüğün virdim deyü hilâf-ı inhâ bin iki yüz elli guruş dahi fukaraya tevzi’ ve tahsil ve taarruz eyleyüb bu makule taaddîsi zâhir oldukda meblağ-ı mezbûr redd ve fukaraya teslim ve kethüdâ olan ‘azl ve mezbûrun tarafından cemâ’at-i merkumeden dindar ve re’âyâperver Abdülkerim nâm kimesne kethüdâ nasb olundukda mezbûrun rüfekâsından Herik oğlu Ahmed ve karındaşı Halil ve ‘aşiret hanı Bekir oğlu Deli Hasan ve sâirleri üzerlerine edâsı lâzım gelen mîrîden hisselerine isabet iden iki yüz kırk dört guruş dahi virmediklerinden mâ’adâ ve Abdülkerim Kethüdânın bir küheylan kısrağını cebren gasb itmeleriyle merkum
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 20
Halilin fukaradan aldığı redd ve mezbûr Halil ve refikleri tenbih olmazlar ise diyar-ı ahere nefy veyahud kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ‘arz ve i’lâm olunmak üzere emr-i şerifim istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Yörük cemâ’atleri mukataası senede kırk üç bin yüz yedi buçuk guruş mal ile bervech-i mâlikâne mümâ ileyhim uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda ‘arzuhâl ve derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 15 Zilka’de sene 136
Hüküm 1
Haric kalanları bir defa’ dahi tahrir itdirüb tahrir defteri geldikden sonra nevechle olur ise âna göre ‘amel eylemeniz bâbında emr-i şerif virilmişdir
Hüdâvendigâr Sancağında vaki’ olan Kazaların Kadılarına Hükümki
Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil ve Mustafa ve Mehmed divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb yörükân mukataası bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub tahrirden haric kalanları tahrir içün emr-i ‘âlîşânım sadır olmuşiken Hüdâvendigâr Sancağında İshak Paşa Yörük cemâ’atinden ba’zıları tahrire gitmeyüb emr-i ‘âlîşânım mucebince müceddeden tahrir içün kendülere tefhîm olundukda itaat-i emr-i ‘âlî itmemeleriyle cemâ’at-i mezbûrdan tahrirden haric kalanları tahrir içün emr-i şerifim virilmek bâbında istidâ’-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda bu defa’ haric kalanları tahrir içün ve bir neferi mektum kalmamak üzere tahrire me’mur Yörük zabitine tahrir itdirdüb iktizâsına göre tarafınızdan iânet idüb müceddeden tahrir ve defter itdirüb defter-i tahrir geldikden sonra ba’dehû bu nevechle fermânım olur ise âna göre ‘amel eylemeniz bâbında emr-i şerifim virildiği derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 15 Zilka’de sene 136
Hüküm 2
Yağcıbedir cemâ’ati ber takrib ile cebehâneye tîr ü kemân virmek üzere yedlerine emr alub tahrire dahil olmamağla müceddeden tahrir olunmak içün emr-i şerif virilmiştir
Vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörük bulunan yerlerin Valilerine ve Kadılarına Hükümki
Şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc Ibrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörük mukataası bervech-i mâlikâne ve bervech-i iştirâk uhdelerinde olub tâife-i mezbûreden tahrirden haric kalanları tahrir içün sadır olan emr-i ‘âlîşânım mucebince tahririne me’mur olan voyvodaları tahrir murad eyledikden sonra mukaddemâ tahrire me’mur Ali Paşa cemâ’at-i mezbûreden rüşvet alub konar ve göçer makulesi değildir deyü Yağcıbedir cemâ’atine tezkire virüb hâlâ Bergamada olmalarıyla tâife-i mezbûre ‘avârızları mukabili cebehâne-i ‘âmireme seksen kabza kemân virmek üzere yedlerinde olan emr-i ‘âlîşâna i’tibâr olunmayub hâlâ Yörük oğlu Yörük olmalarıyla mukaddemâ sadır olan emr-i ‘âlîşân mucebince Bergama Voyvodası mübaşeretiyle voyvodalarına bennâk ve şütürân ve ağnâm ve mücerredleri tahrir ve defteri irsâl olunmak içün emr-i şerifim virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ve mücerredleri tahrir ve defteri irsâl ve emr-i şerifim virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataasının yüz otuz beş senesi martından mâlikâneye virilüb tâife-i mezbûrenin ba’zıları mukaddemâ himaye ve ba’zıları sehven müceddeden olan tahrire idhâl olunmayub bu defa’ tahrirden haric kal’an Yörük re’âyâsın müceddeden tahrir ve mallarıyla asıl mukataaya zam ve ilhak üzere emr-i şerif virildiği derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 19 Zilhicce sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 21
Hüküm 1
Şeyhlü cemâ’atinden Şeyhoğlu Abdülhalim Gedus Kazasında Hamurd nâm mevzi’de ‘akd-i meclis-i şer’ olundukda münasib olan mahâlle Voyvodaları Kütahya Mütesellimi ma’rifetiyle iskân olunalar deyü emr-i şerif virilmişdir
Kütahya Mütesellimine ve Yörük Voyvodasına Hükümki
Gedus Kadısı Mevlâna Elhâc Musa divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl gönderüb Şeyhlü cemâ’ati üzerine bâ fermân-ı ‘âlîşân hâlâ Kütahya Mütesellimi Elhâc Ali ve Karahisar-ı Sahib Mütesellimi Elhâc Ahmed ta’yin olunmalarıyla cemâ’at-i mezbûreden Şeyhoğlu Abdülhalim cemâ’ati ile Gedus kazasında Hamurd nâm mevzi’de ‘akd-i meclis-i şer’ olundukda mezbûrlarki mal-ı mîrîleri mütâlebe ve mahâll-i iskâna taallülleri suâl olundukda mezbûr Şeyhoğlu cevabında üzerlerine edâsı lâzım gelen bin yüz otuz ve otuz beş senesi malın Mustafaya otuz altı senesi malın Yusufa teslim eyledim deyü memhûr temessükleri ibrâz idüb ancak iskânımız olan Surtan(?) kazasında her halle iskânımız müteaddî ve müteassir olub ber vechle iskân mümkün olmadığına binâen ahvâlimizi i’lâm ve müceddeden Saruhan Sancağında Bursa Kazasına iskân olunmağı kabul ve taahhüd ve dört nefer adamlarımız rehin-i vaz’ idüb me’mur olan mümâ ileyhimâ ma’rifetleriyle hâlâ sen ve Serdari Mehmede teslim ve her kangı mekânda iskân emri gelinceye değin zabt ve hıfz eylemek üzere mezbûr Mehmed dahi taahhüd eylemeğin mezbûr Şeyhoğlu Abdülhalimin bî-vech üzere iltimâs eyledüğün Mevlâna-yı mümâ ileyh ‘arz ve i’lâm eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Yörük tahririne me’mur dergâh-ı mu’allâm kapucıbaşılarından olub Yeniil Voyvodası olan Ali zîde mecdühû ma’rifetiyle cemâ’at-i mezbûre Hamid Sancağında Karaağaç Kazası sâkinlerinden sâdât-ı kirâmdan olub kendü nefsleriçün yedlerinde mevcud olan yüz ellişer rüûs ağnâmlarından mâ’adâsının rüsumları tahsil olunmak üzere ve yine perâkende-i Şeyhlü nâm diğer cemâ’atin üç uşakları dahi sâdâtdan olmağla şürut-ı mezkûre bunlar dahi içil Sancağında Selinti Kazası ahâlileri ma’ân yaylarlar deyü tahrir ve baş muhasebede hıfz olunan defterde mukayyed olduğu derkenâr olundukda tahrir olundukları sancaklarda ve münasib olan mahâlle Voyvodaları ve Kütahya Mütesellimi ma’rifetiyle iskân olunalar deyü hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 23 Zilhicce sene 136
Hüküm 2
Yörük mukataası tevâbi’inden Köseoğlu nâm ve sâbık Kaçar cemâ’atinin kethüdâsı Hasan Yörük umûra karışmamak üzere ve eğer muhâlefet ider ise kal’a-bend olunsun deyü hükm-i şerif virilmişdir
Anadolu Mütesellimine Hükümki
Şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb yörükân mukataası bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub cemâ’at-i mezkûre konar göçer makulesi olduklarından bin yüz otuz beş ve otuz altı seneleri mallarının taksiti her ne ise henüz tahsil olunmayub ve hâlâ tahsil üzere olan nâm kimesne Saruhan Sancağında Kazasında Köseoğlu nâm şaki tâife- i mezkûre kendü çifliğine konub tahsildara mîrîlerin edâ itdirilmediğinden gayri tahsildarı def’ idüb bundan mâ’adâ sâbık Kaçar cemâ’atinin kethüdâsı olan Hasan dahi bunun emsâli hıyânate cesaret ve taaddîden hâlî olmamağla fî-mâba’d Yörük umûruna karışmamak üzere kendüye tenbih olunub bundan sonra yine ve Buraklı cemâ’atinden re’âyâyı tahassun itdirüb mal-ı mîrîlerinin edâsına muhâlefet olur ise mezbûr ve kethüdâ Hasan ahz ve Foça kal’asına kal’a-bend olunub mal-ı mîrîleri tahsil olunmadıkça ıtlâk olunmamak içün emr-i şerifim virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden vech-i meşruh üzere emr-i şerif yazılmak bâ telhis ve fermân-ı ‘âlîşânım mucebince emr-i şerif virilmişdir Fî 6 Zilhicce sene 136
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 22
Hüküm 1
Hacılı cemâ’ati re’âyâları Rakka perâkendesi olub voyvoda tarafından hilâf-ı berât müdahale olunmağla mal-ı mîrîleri voyvoda tarafından tahsil içün emr-i şerifdir
Rakka perâkendesi re’âyâlarının bulundukları Sancakların Mutasarrıflarına ve Kadılarına Hükümki
Matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Rakka perâkendesi bervech-i mâlikâne uhdelerinde olub perâkende-i mezbûre cemâ’atlerinden Kengırı Sancağında ve gayride sâkin Kara Hacılı cemâ’ati re’âyâsı dahi mümâ ileyh taraflarından me’mur voyvoda tarafından zabt ve mîrîleri tahsil üzere iken Rakka tarafından hilâf-ı berât müdahale olunmağla cemâ’at-i mezbûre Rakka perâkendesi ve mâlikâne uhdelerinde olmağla lâzım gelen mal-ı mîrîleri cem’ ve tahsil olunub Rakka valileri taraflarından müdahale olunmamak bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Rakka perâkendesi ve tevâbi’i mukataası senede beş bin yedi yüz on sekiz guruş ve bir sülüs mal ile bervech-i mâlikâne hâlâ defterdar-ı şıkk-ı evvel Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühûmânın bervech-i mâlikâne uhdelerinde olduğu derkenâr olundukda ‘arzuhâl ve derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 14 Safer sene 137
Hüküm 2
Rakka perâkendesi mülhakatından Rumili cânibinden Drama ve Tara karyesinde sâkin Piranlu ‘aşiretinden Şeyh Koşanlu cemâ’atlerinden Rişvan Yusuf nâm şaki iki senelik malı virmemek ile tahsil ve kal’a-bend olunmak içün virilen fermândır
Rumilinde Rakka perâkende mukataası bulunan yerlerin Kadılarına ve İnöz Kadılarına Hükümki
Matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Rakka perâkendesi mülhakatından Rumili cânibinde mâlikânelerine dahil olan cemâ’atlerden ba’zıları üzerlerine lâzım gelen otuz beş ve otuz altı seneleri mîrîlerinden taraflarından tahsildarları olan ademisine bir akçe virmeyüb ve mal taleb eylediklerinde Dramada ve Tara karyesinde sâkin Piranlu ‘aşiretlerinden Şeyh Koşanlı cemâ’atlerinden Pehlivanlu Yusuf nâm şaki ba’zı husus içün mümâ ileyhin tarafından aldığı mektubda mîrîyi virmemek üzeredir deyü ibrâz ve ba’zıları dahi birer bahane ile virmeyüb zimmetlerinde olmağla tâife-i mezbûreden otuz beş ve otuz altı seneleri mallarından ber muceb-i defter her kimin zimmetlerinde mal-ı mîrî kalmış ise taraflarından ta’yin olunan adam ma’rifetiyle tamamen tahsil itdirilüb ve mezbûr Yusuf dahi irtikâb eylediği cümle içün İnöz kal’asına kal’a-bend gerek kendünün tâbi’ olduğu malları tamamen alınmadıkça ıtlâk olunmamak üzere emr-i şerifim virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Rakka perâkendesi mukataası senede beş bin yedi yüz on sekiz guruş mal ile bervech-i mâlikâne hâlâ şıkk-ı evvel defterdarı Elhâc İbrahim ve hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil üzerlerinde olduğu derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 19 Safer sene 137
Hüküm 3
Rakka perâkendesi mukataasının Rumili ve Anadolu câniblerinde olan re’âyâlarının mal-ı mîrîleri cem’ ve tahsili içün Yadigâroğlu Mustafa mîr-i ‘aşiret nasb olunmağla mîr-i ‘aşiretlikden ‘azl olunmak içün emr-i şerfidir
Ankara Mutasarrıfına ve Kadısına ve Cemikânlu ekradından Yadigâroğlu Mustafanın bulunduğu mahâllerin Kadılarına Hükümki
Hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb Rakka perâkendesi mukataasından Rumili ve Anadolu câniblerinde olan re’âyâlarının mal-ı mîrîlerinin cem’ ve tahsili içün Cemikânlu ekradından Yadigaroğlu Mustafa ashab-ı mâlikâne taraflarından mîr-i ‘aşiret ve Molla Ali ihtiyar nasb olunmuş idi mezbûrlar celb-i mal sevdasıyla re’âyâ fukarasına hezâr güne cevr ve taaddî eylediklerinden gayri bu sene mal-ı mîrîlerinin tahsiline ta’yin olunan voyvodanın ma’iyyetinde olub mîr-i ‘aşiretin nâmıyla fukaradan izdiyâd akçe taleb ve zulme tasaddî eyledikleri i’lâm olundukda mîr-i ‘aşiretlikden ‘azl ve voyvoda her kimi dir ise istihdam idüb mezbûrlar bundan sonra re’âyâ umûruna karışurlar ise haklarından gelmek üzere fermân-ı ‘âlîşânım sadır ve mesmû’ları olduğundan firar ve Rumiline geçüb elyevm re’âyâyı tecrim ve zulmlerinin def’i mümkün olmayub ve filâsl Ankara Sancağında mikdar mikdar(?) sâkin olmalarıyla mezbûr Yadigâroğlu Mustafa ve Molla Ali bulundukları mahâllde ahz ve mübaşir ma’rifetiyle oldukları mahâlle mahbûsen getürülüb re’âyâ üzerlerinden zulmleri def’ ve fî-mâba’d Asitaneye gelmeyüb oldukları mahâllde kendü hallerinde ikâmet ve bundan sonra oldukları mahâllde kimesneye zulm ve taaddî iderler ise ve bir tarikle Asitaneye gelürler ise ahz ve küreğe vaz’ olunmak içün emr-i şerif-i ‘âlîşânım ricâsına mâlikâne mutasarrıfları ‘arzuhâl istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden vech-i meşruh üzere bulundukları mahâllerin Kadılarına ve Ankara Mutasarrıfına ve Ankara Kadısına hitâben emr-i şerif virilmek bâbında telhis ve fermân-ı ‘âlîşânım mucebince müekkid hükm-i hümâyûn virilmişdir Fî 6 Zilhicce sene 137
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 23
Hüküm 1
Yörük Voyvodası olan Mustafa ve Uşaklı Veli ve Uşak Kadısı yekdil olub atdan indirüb yedinden mal-ı mîrîleri alub Kütahya kal’asına kal’a-bend olunmak içün ‘arz ve i’lâm olunmak içün virilen emr-i şerifdir
Eşme ve Gedus Kadılarına ve Kütahya Mütesellimine ve kal’ası Dizdarına Hükümki
Yörük Voyvodası Mustafa divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörükân mukataası bundan akdem voyvodası olan Seyyid Mehmedin fermân-ı ‘âlîşân tahririnde Uşak Kazasında Sıraclar ve Eğriceler cemâ’atleri müceddeden tahrir ve baş muhasebeye kayd olunmuşiken cemâ’at-i mezbûrlar Akkilise ze’âmeti re’âyâsıdır deyü tahrir-i cedid kaydı terkin ve Yörük voyvodaları tarafından taarruz olunmamak üzere emri şerifim virüb lâkin Akkilise ze’âmeti re’âyâsına dahi Eğriceler ve Sıraclar tesmiye olunmağla bu ism ile müsemmâdır deyü mîrî içün tahrir olunan re’âyâyı dahi ze’âmet re’âyâsı olmak üzere ze’âmet-i mezbûre subaşısı olan Uşaklı Veli ve Uşak Kadısı yekdil olub tahrirleri içün geldim deyü kitabet iddiâsında olan Istarcıoğlu dimekle ma’ruf Mustafa nâm kimesne hâlâ Yörük voyvodası olan mümâ ileyh Mustafa Zîde Kadrihûyu çarşu ortasında süvâr olduğu atından indirüb cebren ve kahren Yörükân malından bolca almak üzere yanında mevcud olan sekiz yüz yetmiş ‘aded zencirlü altun ve hizmetkârında olan beş yüz guruşluk para ve sâir eşyasını yağma ve garet itmeleriyle Eşme ve Gedus Kadıları bi-n-nefs Uşaka varub Yörükân malından yağma olunan olmikdar akçeyi Uşaklı Veli ve merkum Mustafadan ve sâir lâzım gelenlerden alâ-eyyi- hâl tahsil ve mîrîçün teslim itdirüb edâda muhâlefet iderler ise mezbûrlar ahz ve Kütahya kal’asına kal’a-bend ve bundan sonra olmakule cumhura mûcib olan kimesnelerin gereği gibi suâl ve bu makule ifsâda bâis oldukları içün her biri nefy ve kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri ile ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i şerifim virilmek ricâsına Yörük Voyvodası Mustafa istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden bu tarafda ta’yin olunan mübaşir ve Kütahya Mütesellimi ma’rifet ve mübaşir ile Eşme ve Gedus kadıları bi-nefsihîmâ Uşaka varub ve şer’le görüb yağma ve garet olunan mal-ı mîrî mezbûrlardan bittamam tahsil ve teslim ve edâda muhâlefet iderler ise mezbûr Uşaklı Veli ve Mustafa ahz ve sâir ahzı lâzım gelenleri dahi tutulub Kütahya kal’asına kal’a-bend ve gasb itdikleri akçe pây-mâl tahsil itdirilüb ve bundan sonra olmakule cumhura mûcib olan kimesnelerin gereği gibi suâl ve ba’zısı ve bu makule fesâda bâis oldukları içün her birisi nefy ve kal’a-bend olunmak üzere ism ve resmleri Der-saâdete ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i şerifim tahrir olunmak fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 4 Safer sene 138
Hüküm 2
Yörük mukataasının mâlikânesinin misillü serbestiyet şürutudur
İçil Sancağı Mütesellimine ve Silifke ve Sarıkavak ve Karataş ve Mud Kazalarının Kadılarına Hükümki
Hadice Sultan dâmet ismetihâ ve zevat-ı ismetihâ hazerâtın kethüdâsı kıdvet-ül- emâsil velâyân Mehmed Zîde Kadrihû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb bervech-i mâlikâne uhdesinde olan vilâyet-i Anadoluda vaki’ tahrir-i cedid Yörükân mukataası re’âyâsı konar ve göçer re’âyâ fukarası olmağla mâlik oldukları mallarının üzerine mal-ı mîrî tahmîl olunub müfredat üzere baş muhasebeye kayd olunmağın ‘avârız ve nüzl ve menzil ve imdâd-ı hazariyye ve seferiyye ve devr-i sellâmiyye ve zahire baha ve kaftan baha ve gezdikleri yerlerde defterhâne-i ‘âmirede hâsıl kayd olunan kışlak ve yaylak rüsumundan gayri toprak bastı ve sâir tekâlif-i şakka mutalebe olunmamak üzere mu’af ve müsellem olmak şürutuyla müceddeden nizâm virilüb baş muhasebe defteri mucebince re’âyâ-yı mezbûrenin üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîlerin edâ eylediklerinden sonra tekâlif-i mezkûre ile kat’a rencide ve taaddî olunmamak üzere baş muhasebeden müteaddid evamir-i ‘aliyye virilmeğin mukataa-i mezbûre mülhakatı re’âyâsından vaki’ Silifke ve Sarıkavak ve Karataş ve Mud Kazalarında sâkin olan Kiseli ve Tırtarlı cemâ’atleri re’âyâsı ve Karadirekli ve Kabasakal perâkendeleri re’âyâsı ve sâir üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mîrîleri voyvodalarına tamamen edâ idüb zikr olunan tekâlif ile rencide ve taaddî olunmak icab eylemez iken re’âyâ-yı mezbûre hilâf-ı emr ve defter ‘avârız ve nüzl ve menzil ve paşalar tarafından imdad-ı hazariyye ve seferiyye ve devr-i sellâmiye ve kaftan baha ve zahire baha
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 24
ve ba’zı kimesneler tarafından tobrak bastı ve tekâlif-i şakka ile rencide ve hilâf-ı fermân taaddî olunub perâkende ve perîşân olmalarına ve mal-ı mîrîye külli kesr ve noksan terettüb olmasına bâis olmalarıyla emr-i ‘âlîşânım mucebince imdâd-ı hazariyye ve seferiyye ve sâir tekâlif-i mezkûre ile rencide ve taaddî olunmamak bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vaki’ müceddeden tahrir olunan tavâif-i Yörükândan yedlerinde mevcud olan ağnâmlarının beher yüz resinden beşer guruş ve beher develerinden birer buçuk guruş ve evlülerinden dörder guruş ve mücerredlerinden birer sülüs resm-i mîrî ta’yin ve müstakilen mîrî mukataa kayd olunub hâlâ mukata-i mezbûre mutasarrıfları iftihar-ül-emâcid velekârim bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc İbrahim dame ulüvvuhû ve matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû ve sadr-ı a’zamım kapucılar kethüdâsı Elhâc Mustafa ve Hadice Sultan dâmet ismetihâ kethüdâsı olan Mehmed zîde mecdühûma tevcih ve yedlerine mâlikâne berât-ı ‘âlîşânım virilmekle tavâif-i mezbûreye mu’ayyen olan resm-i mîrîleri mâlikâne mutasarrıflarına edâ eylediklerinden sonra sâir tekâlif-i örfiyye ve şakka ve imdâd-ı hazariyye ve valiler tarafından kaftan baha ve zahire baha ve devriyye ve sellâmiyye ve toprak basdı ve zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr ve sâir mâlikâne sahibleri tarafından dahi hâsıl kayd olunan yaylak ve kışlak rüsumlarından gayri defterhâne-i ‘âmirem defterlerinde kendülere hâsıl kayd olunmayub fuzuli taleb eyledikleri yaylak ve kışlak resmi ve derbend ve geçid akçesi Rumili şürutu mucebince tahsili fermânım olan ‘âdet-i ağnâm tahsildarları tarafından dahi başka ‘âdet-i ağnâm nâmı ve sâir türlü bahane ile rencide olunmamaları şürutuyla mu’af ve müsellem kayd olunduklarından gayri mâlikâne virilen mâlikâne şürutunda musarrah olmağla bir türlü müdahale olunmamak üzere sadır olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile virilen mâlikâne şürutunda musarrah olmağla tâife-i mezbûrenin üzerlerine kayd olunan rüsum-ı mîrîleri kesir olub mu’ayyen olan rüsum-ı mîrîleri edâ eylemekle Yörükân mukataası cemâ’atleri zikr olunan elviyenin kangısında mevcud bulunur ise tâife-i mezbûreden gerek valiler tarafından zahire baha ve kaftan baha ve devriyye ve sellâmiyye ve cürm-i deyn ve imdâd-ı hazariyye mütâlebe itdirilmeyüb ve gerek mîrî mukataât iltizâmına zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr ve kurâ taraflarına defterhâne-i ‘âmirem defterlerinde hâsıl kayd olunan resm-i kışlak ve yaylakdan haric derbend ve geçid akçesi ve mîrî tahsildarları tarafından ‘âdet-i ağnâm ve sâir bu makule türlü türlü tekâlif-i örfiyye ve şakka taleb itdirilmeyüb virilen mâlikâne bedeli mucebince mâlikâne mutasarrıfları serbestiyet ve mu’afiyet üzere zabt ve cem’ ve tahsil itdirilüb hilâf-ı şürut-ı berât-ı ‘âlîşân aheri müdahale itdirilmemek üzere bin yüz otuz yedi senesi zilka’desinin on dördüncü günü emr-i şerif virildiği derkenâr olundukda derkenârı ve ‘arzuhâli mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vechi meşruh üzere emr-i şerif virilmişdir Fî 28 Safer sene 138
Hüküm 1
Horzum cemâ’atlerinin mal-ı mîrîleri tahsiline aherin alâkası yoğiken aheri müdâhale eylemekle kimesne tarafından taarruz olunmamak mal-ı mîrîleri tahsil olunmak bâbında emr-i şerif virilmişdir
Horzum cemâ’atlerinin re’âyâsının bulunan yerlerin Kadılarına ve Mütesellimine Hükümki
Bi-l-fi’l baş defterdarım Elhâc Ibrahim dame ulüvvuhû ve bi-l-fi’l matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb vilâyet-i Anadoluda vaki’ yörükân mukataası bervech-i mâlikâne ve bervech-i iştirâk uhdelerinde olub mukataa-i mezbûre cemâ’atinden Horzum cemâ’ati re’âyâlarından aherin alâkası yoğiken ba’zıları bî-vech muâraza eylemeleriyle cemâ’at-i mezbûre re’âyâlarına kimesne tarafından taarruz olunmayub mîrîleri tahsil olunmak bâbında emr-i şerif virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda vilâyet-i Anadoluda vaki’ Yörükân mukataasına tabi’ Söğüd Dağında Kiçiborlu Nahiyesinde Yüreğir Karyesinde sâkin Horzum cemâ’atinden Hacı Rahim mahâllesinin senede yüz altmış dört guruş ve yine cemâ’at-i mezbûreden Aktağ yaylakında Kiçiborlu Kasabasına tabi’ Aydoğmuşda sâkin Hacı Ali mahâllesinin senede yüz yirmi beş buçuk guruş ve yine cemâ’at-i mezbûrundan
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 25
Köseler mahâllesinin yetmiş iki buçuk guruş ve yine Söğüd Dağında Kiçiborluya tabi’ Eberlerde sâkin Maaz Bey mahâllesinin yüz otuz yedi buçuk guruşki mahâll-i mezbûrelerin senede cem’an beş yüz guruş mal-ı mîrîleri olub gelen müfredat defterleri mucebince tahsil ve edâ eylemeleriçün baş muhasebeye kayd ve suretleri virildiği derkenâr olundukda imdi ‘arzuhâl ve derkenârı mucebince mîrî tahsiliçün fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 25 Ramazan sene 138
Derkenar Hüküm 1
Voynuk tâifeleri mu’af ve müsellem iken Plevne Beyi Ahmed ve Kadısı yekdil olub otuzar ve kırkar guruşların alub gerü ref içün virilen emr-i şerifin kaydıdır
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye tabi’ voynugân tâifesinin hizmetleri ve mal-ı maktu’ları mukabili hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn cümle tekâlif-i örfiyye ve şakadan mu’af ve müsellem olub mîrîmirân ve voyvodalar ve züemâ ve erbâb-ı tîmâr bir vechle dahl ve taarruz olunmak icâb eylemez iken bu defa’ Plevne Beyi Ahmed kadısı ile yekdil olub teftiş akçesi ve harc-ı vilâyet ve sâir ba’zı bahane ile şu kadar akçe virin deyü kaza-i mezbûrda ve gayri kazalarda vaki’ voynugân sâkin oldukları karyelerine dahi otuzar ve kırk guruş tevzi’ ve cebren tahsil ve mu’aflarının hilâf-ı zulm ve taaddîlerinden parişan olduklarını bildirüb taaddîleri men’ ve def' olunmak içün ve tefti" akçesi ve sâir bahane ile voynugândan aldıkları mikdarı redd itdirilmek içün emr¬i şerif virilmek ricasına istid’â eylediği ecilden bilcümle tekâlif-i örfiyye ve şakkadan mu’af ve müsellemler olub çeribaşıların taraflarından zabt ü rabt olunmak üzere siz vekil-i mukayyed olduğunuz derkenâr olundukda derkenârı ve ‘arzuhâli mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur Vidin Muhafızı Paşa ve Niğbolu ve Lofça ve Plevne Kazalarının Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 15 Muharrem sene 144
Derkenar Hüküm 2
Plevne Mütevellisi Ahmed ile Nâibi yekdil olub voynuk kullarına kırk elli guruş deyü ref eylediği emirdir
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye tabi’ voynugân tâifesi mu’af ve müsellemler olub dahl olmak icâb eylemez iken hâlâ Plevne Mütevellisi Ahmed ve Plevne Nâibi ile yekdil olub kaza-i mezbûre tabi aher re’âyâ toprağında maktûl olduğundan voynuk tâifesi merkum mütevelli Ahmed voynuk fukaralarına kırk elli guruş tevzi’ ve fuzuli tahsil ve mu’aflarının hilâf-ı taaddî itmeleriyle mu’afiyetleri şürutu mucebince Vidin Muhafızı ve Lofça Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 15 Muharrem sene 144
Hüküm 1
Şürut-ı serbestiyet-i ıstabl-i ‘âmire
Mucebince düstûr-ül-amel tutula deyü işbu emr-i şerifin unvânına hatt-ı hümâyûn- ı şevket-makrûn keşide kılınmağla bâ fermân-ı ‘âlî kayd olundu fi 8 Şa’ban sene 130
Mirâhur-ı evvel Elhâc Ali ile Mirâhur-ı sâni Mustafanın divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhal idüb ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye tabi’ olub Filibe ve Sofya ve gayri mahâllerde vaki’ voynugân re’âyâsı üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı maktû’ları gayri içün beher sene ıstabl-i ‘âmire tarafına edâ eylediklerinden sonra espan hassı ve sâir ıstabl-i ‘âmire davarların çayıra çıkarub ve kırk gün çayırda hizmet-i lâzımeleri edâ ve bundan gayri hassa atları bir seneden bir seneye dek otların biçüb ve sefer-i hümâyûn vuku’unda espan hassı ve espan agayân-ı enderun-ı hümâyûn ve davar-ha-i sâirenin mevcudları hareket olunduğu günden hitâm-ı sefere dek yidüb ve esnâ-yı tarikde otlak tedariki ‘asîr olan menâzilde ve dâire-i hümâyûn dârülharbe dahil oldukda iktizâ iden tevcih-i otluğun tedârik ve kendüleri taallül eylemeleriyle bu hizmetleri mukabilinde hâne ve ‘avârız ve celebkeşân ve sâir tekâlifden mu’af ve müsellemler iken bin yüz yirmi yedi senesinde maktû’ları ref’ ve sâir re’âyâ misüllü â’şâr-ı şer’iyye ve rüsumat-ı sâire tahsil olunmak üzere re’âyâsı tahrir ve hâne-i ‘avârız ve nüzl ve celebkeşân virmek üzere mahâll-i hevâss-ı hümâyûna tashih olunub iki seneden berü hâsıl olan îrâd-ı mukarreresinden kadîmî maktu’ları ihrac olunduğu takdirce dahi ziyâde olub sa’y-i mîrî görünen mal ile bilâd-ı tahrir olunan hidemâta tevcih ile adam tutuldukda ancak vefa idüb fazlası cüz’î olub bu takdirce voynugân re’âyâsının perâkende ve perîşân olmasından gayri nesne-i müntic olmamağla re’âyâ fukarasının hâllerine merhameten ‘avârız ve nüzl ve celebkeşânları ref’ ve kemâ-fi-l-evvel voynuk olmak üzere mahâlli tashih ve mal-ı mîrîleri beher sene ıstabl-i ‘âmire tarafından maktu’en virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eyledikleri bin yüz yirmi yedi senesi martı ibtidâsmdan tâife-i mezbûrenin â’şâr-ı şer’iyye ve rüsumat ve ‘avârız ve nüzl ve celebkeşân tahsil ve voynuk beyi ve on iki çeribaşıları tîmârları taraf-ı mîrîden bervech-i emânet zabt olunub tahsildar maiyyetinden gayri elli iki yük yetmiş altı bin otuz altı akçe fâizi iktizâ idüb ve yüz yirmi sekiz senesinin defteri gelüb kayd olmamağla hâsıl ma’lûm olmayub ve yüz yirmi dokuz senesi henüz kimesneye virilmeyüb eğerci yüz yirmi yedi senesinden â’şâr ve ‘avârız ve celebkeşânlarından bir mikdar mal hâsıl olmuş olur ancak meblâğ-ı mezbûrdan on iki yük yirmi iki bin iki yüz altmış iki akçelik mahsulât henüz füruht olunmayub der-anbar kalub ve yüz yirmi sekiz senesinin nükud ve mahsulâtı olduğu ma’lûm olmayub bundan böyle dahi iki sene taraf-ı mîrîden tahsil olunmak lâzım gelür ise ‘avârız ve nüzl ve celebkeşânları sâir re’âyâlarıyla mahlût olunduğundan izdiyâd gereğince tahsil ile bilmukâbele re’âyâsı perâkende ve perîşân olması mukarrer olmağla bin yüz yirmi dokuz martı ibtidâsından şürut-ı kadîmî üzere voynuk kayd ve senede yirmi altı yük akçe mal-ı maktû’ taraf-ı mîrîye edâ olduğundan gayri sefer-i hümâyûn vuku’unda üçyüz nefer süvari ve piyade voynuk neferatının yedi bin yedi yüz
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 26
guruş ücretleri senede seksen dört bin yedi yüz elli akçe serrâcin-i hassa çorbalıkları fimâba’d taraf-ı mîrîden mutalebe olunmayub ve câiz-i vaktinde ihrac olunan voynuklar ve sâir hidematlarında kemâ-fi-l-evvel mevcud bulunmaları üzere kayd olunduğu halde mahsûl füruhtu gailesi olmayub ve re’âyâsı müsterih olduğundan mâ’adâ mîrâhuran-ı mümâ ileyhimaya taraf-ı mîrîden ta’yin olunması tashih olunan on iki yük akçe maaşları dahi taraf-ı mîrîden virilmek iktizâ itmekle taraf-ı mîrîye her vechle evlâ ve enfa’ ve ‘an-asl tâife-i mezbûrenin ıstabl-i ‘âmireye mu’af ve müsellem olmak üzere mukaddemâ vaz’-ı şevket ve salâbet-i devlet-i ‘aliyeden olub hânekeş re’âyâ kayd olunmaları bir vechle münasib olmamağla fimâba’d re’âyâ kaydı ref’ ve yüz yirmi dokuz martından ıstabl-i ‘âmire tarafından şürutu kadîmesi üzere voynuk olmak üzere zabt ve sene-i mezbûreden mal-ı maktû’ olan yirmi altı yük akçe ağayan-ı mümâ ileyhimâ tarafından teslim-i hazine olunmak üzere mahâlline kayd ve voynuk beyinin hassı ile on iki nefer çeribaşıların tîmârları tevkiî kalemiyle tashih ve ıstabl-i ‘âmire tarafından şürutile berât virilmek üzere bi-l-fi’l baş defterdarım olan Osman dame ulüvvuhû ‘arz ve telhis itmeğin mucebince voynuk baştinalarıyla voynuk beyi hassı ve çeribaşılarının tîmârları tevkiî kalemiyle tashih olunub ve tafsil olunan şürut üzere ıstabl-i ‘âmire tarafına berât virilmek içün bin yüz yirmi dokuz senesi rebi’ülâhirinin altıncı günü tarihli müverrah divân-ı hümâyûn tarafından kâime virilmekle hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda ıstabl-i ‘âmire-i büzürg ve küçüge tâbi’ voynuk ve zevâid voynuk re’âyâlarının cizyelerinden mâ’adâ baştina ta’bir olunur arazilerinden olan â’şâr-ı şer’iyye ve rüsumât-ı sâire ve bağ ve bostanlarından hâsıl olan akçeleri çeribaşıları yedleriyle cem’ ve tahsil ve câiz-i vakitde beher sene kifayet mikdarı voynuk câiz hizmete gelüb ve hizmetleri ve mal-ı maktu’ları mukabelesinde mefrûz-ül-kalem ve maktû’-ül-kadîm serbestiyet üzere çeribaşıları zabt ü rabt itdirüb voynuk re’âyâsına mahsus olan baştina yerlerine subaşıları ve mîrîmirân ve voyvodalar minba’d dahl eylememek üzere mu’af ve gayri mu’af dahil olan sefer-i hümâyûn tekâlifinden sâir re’âyâ zikr olunan voynuk tâifesine siz dahi dahilsiz deyü vaki’ olan tekâlif virin deyü minba’d rencide olunmayub ve hâlâ yedlerinde olan baştina yerlerinden mâ’adâ voynuk tâifesini aher toprakda ziraat eyledikleri halde â’şâr-ı şer’iyyeleri kabzına me’mur olanlara edâ ve teslim eylediklerinden sonra sâir tekâlif talebiyle rencide itdirilmeyüb serbestiyet üzere çeribaşıları taraflarından zabt itdirilmek ve sefer-i hümâyûn vaki’ oldukça iktizâ iden ilkindici(?) ve tırpancı piyade ve süvari voynuk virilmek ve ziraatleri vaki’ oldukça mîrâhurların ‘arzlarıyla ke-l-evvel defterhâneden görülmek üzere ‘avârız-ı divâniyye ve celebkeşân ve bedel-i nüzl ve sürsât ve sâir bilcümle tekâlif-i örfiyye ve şakkadan mu’af ve müsellem olub çeribaşıları taraflarından zabt olunmak üzere hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile muanven mukaddemâ evâmir-i şerife virildiği derkenâr olundukda derkenârda mezkûr şürut-ı kadîmesiyle baş muhasebeye kayd olunub mevkufata ve koyun kalemine kâimeleri ve emri virilmek fermân buyurulmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 15 Zilhicce sene 129
Hüküm 1
Filibe ve Tatarcık voynugân tâifesinin bulunduğu yerlerin Kadılarına Hükümki
Filibe ve Pazarcık Kazalarında sâkin olan voynugân ve zevâid voynugân tâifesinden ba’zıları kaza-i mezbûrun cizyesi ve sâir muarrefleri mu’afiyetlerinin hilâf ve taaddîleri ziyâde olmak takribiyle baştina yerlerin terk idüb Sofya ve Berkofça ve Vidinde sâkin olub cümlesi perîşân ve mal-ı mîrîyi kesr ve noksan terettüb itmekle iskânlarında dahi zaman olmamağla voynugân ve zevâid voynugân tâifesi bulundukları mahâllerden kadîmî sâkin oldukları baştina yerlerine nakl ve iskân itdirilmek içün telhis ve fermân-ı ‘âlîşân mucebince voynugân tâifesinin bulundukları yerlerin kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 19 Şa’ban Sene 143
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 27
Derkenar Hüküm 1
Voynugân tâifesi zım gelen cizye ve mal-ı maktu’ları ve câiz ve sefer hizmetleri edâdan sonra mu ’afiyetleri ne mugayir taaddî itdirilmeye deyü serbestiyetin şürutu
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye voynugân tâifesinden Filibe ve Tatarpazarı Kazalarına tâbi’ kurâda ve Şemsi Filibede ve Pazarcıkda sâkin olan voynugân tâifesi üzerlerine edâsı lâzım gelen cizye ve mal-ı maktu’ları ve câiz ve sefer hizmetleri edâ eylediklerinden sonra hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile cümle tekâlifden mu’af ve müsellem olub dahl olunmak icâb itmez iken vaki’ olan tekâlif re’âyâlarıyla ma’ân virin deyü taaddî ve sâir ehl-i örf tâifesi serbestiyetlerinin hilâf-ı tekâlif talebiyle ve sâir bahane ile ahz ü habs ve tecrîm ile perâkende ve perîşân olmalarıyla rencide itdirilmeyüb tekâlif-i örfiyye ve şakkadan mu’af olub serbestiyet üzere çeribaşıları tarafından zabt olunmak üzere hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile muanven virilen emr-i şerif mucebince mu’afiyetlerine mugayir taaddî itdirilmeye deyü telhis ve fermân- ı ‘âlîşân voynugân tâifeleri sâkin oldukları kazaların kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 19 Şa’ban sene 143
Derkenar Hüküm 2
Rahovada sâkin kapudan Hacı İbrahim nâm kimesne Konyar ve Brenice nâm karyelerde sâkin voynugân tâifesine her teklifde kırkar ellişer guruş tevzi’ cebr tahsil eylediği emr-i şerif
Rahova Kazasında sâkin Tuna kapudanlarından Hacı İbrahim nâm kimesne kendü me’mur olduğu kapudanlık umûruna aher adam gönderüb tama’-ı hamdan naşi kâh kasabada ve kâh kurâda voyvoda olub ve umûr-ı vilâyete karuşub daimâ voynuk fukarasını ehl-i örfe acz ve tecrim itdirmek ‘adet-i müstemirresi olmağla serbestilerinin hilâf-ı kaza-i mezbûra tabi’ Konyar ve Brenice nâm yerlerde sâkin olan voynugân her teklifinde kırkar ellişer guruş tevzi’ ve cebren tahsil itdirdikden sonra ziyâde vaz’-ı müteveccih ile bin guruşdan ziyâde tecrim itdirdüb bunun emsâli taaddîsinden perâkende ve perîşân olmalarıyla bâis olmağla mezbûr Hacı İbrahim ve sâirleri karye-i mezbûrede sâkin voynugân (silik) mu’afiyetlerinin hilâf-ı (silik) ise ma’rifet-i şer’le gerü ve ashabına redd ve teslim itdirdikden sonra fî-mâba’d vilâyet-i umûra karışub vilâyet umûrunu bî-vech rü’yet ile fukara üzerlerinden zulm ve taaddîsi men’ ve def’ olunmak içün dergâh-ı ‘âlî çavuşlarından mübaşir ta’yin ve ihkak itdirilmek içün emr-i şerifim virilmek bâbında mîrâhur-ı evvel Mustafa dâme mecdühû ’arzuhâl ve istid’â itmeğin voynuk tâifesinin cizyelerinden mâ’adâ baştina (...?) arazilerinden hâsıl olan â’şâr-ı şer’iyye ve sâirlerin hâsıl olan akçeleri çeribaşıları yediyle cem’ ve tahsil itdirilmek mucebince emr-i şerif virilmişdir Fî 18 Zilhicce sene 144
Hüküm 1
Voynuk tâifelerini tekâlif talebiyle Paşalar tarafından sürsât ve iştirâ nâmıyla rencide itmeleriyle serbestiyet şürutu üzere Mîrâhur Mehmed Ağa tarafına virilen emr¬i şerifdir
Mirâhur-ı evvel Mehmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl- i ‘âmire-i evvele tâbi’ voynuk beyi ve sekiz nefer çeribaşılarının yedlerinde olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile muanven emr-i ‘âlîşânım mucebince hazinemizden mâ’adâ kayd olunan mal-ı maktu’larıyla mukaddemâ her bir çeribaşıya başka başka emr-i ‘âlîşânım virilen çeribaşılarından Niğbolu Sancağında Tırnova Nahiyesinde vaki’ Telli nâm karyede çeribaşı olan Ahmed fevt olub hâlâ çeribaşılığa mutasarrıf Ali çeribaşının iltizâmına dahil voynuk ve zevâid voynugân tâifesi mal-ı maktu’ları ve hizmetlerin edâ ve mukabelesinde kadîmden min küll-il-vücûh serbest olub â’varız-ı divâniyye ve tekâlif-i örfiyye ve şakkanın cümlesinden mu’af ve müsellem olub dahl olunmak icab itmez iken bedel-i nüzl ve bedel-i sürsât ve iştirâ ve beldar ve cerâhor ve araba ve menzil bargiri ve sürücü ve kılavuz ve kaftan baha ve nal baha ve kurna ve kurban baha ve çerge ve davar tekmili ve sâir bunun emsâli tekâlif tekmili vüzerâ-i ‘azam ve mîrîmirân ve mirlivâ ve voyvodalar ve subaşılar ve mütesellimler taraflarından voynugân tâifelerine taaddî ve zecren ince akçelerin alub gadr ve ‘avârız cem’ine me’mur olanlar dahi sâkin oldukları karyenin ‘avârız hanesine kayd olunmuşdur deyü re’âyâya eyledikleri teklif voynuk tâifesine dahi teklif idüb bu vechle taaddîlerine tahammül ve edâya iktidarları olmayub ekseri kurâlarından kalkub firar ve yeni vüzerâ haslarına ve yeni evkaf-ı selâtin ve niceleri dahi müteferrik çavuş ve sipâh ve yeniçeri ve re’âyâ ve erbâb-ı tîmârın kurâ ve çifliklerine varub tahassun itmeleriyle mal-ı maktu’ları ve hidemat-ı ‘aliyye ve tekâlif-i muaddidden teklif olunmağla edâya iktidarları olmayub olvechle mal-ı maktu’larının tahsilinde külli usret olmağın bin yüz dört senesinde hatt-ı hümâyûnum ile muanven emr-i şerifde tasrih olunan serbestiyet şürutu üzere müceddeden bin yüz yirmi dokuz senesinde yirmi altı yük akçe mal-ı maktu’ları kaydı ve hizmetleri mukabelesinde mu’afiyet ve serbestiyetleri kaydı ve gerek cedid şürutları mucebince hilâf-ı emr-i ‘âlîşân ve mugayir hatt-ı hümâyûn tekâlif talebiyle vaki’ olan zulm ve taaddîleri şer’en men’ ve def olunmak içün hatt-ı hümâyûn-ı şevket- makrûnum ile muanven çeribaşı-i mezbûrun yedinde cediden emr-i şerif-i ‘âlîşânım virilmek bâbında i’lâm itmeğin şürutu derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın mucebince Niğbolu ve Tırnova ve Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 18 Zilka’de sene 141
Hüküm 2
Bundan akdem voynuk re’âyâları tahrir olundukda defter-i hâkanide mukayyed bulunan baştina arazilerin üçer akçe(?) rüsum ta’yin ve muharrir tarafından teslim oldukdan sonra baştina arazilerine dahl ve taarruz olunmamak üzere emr-i şerifdir
Vidin muhafızı Vezîr Paşaya ve Rahova Kadılarına Hükümki
Kıdvet-ül-emâsil velâyân bi-l-fi’l mirâhur-ı evvel Elhâc Mehmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl-i ‘âmire-i evvele tâbi’ Eyüb çeribaşının iltizâmına dahil olan voynugân karyelerinden Niğbolu Kazasına tabi’ Istavros nâm karyede voynugân tâifesine mahsus seksen yedi aded mîrî baştina ve yine Rahova Kazasına tabi’ Çomakodunca nâm karyede on beş aded baştina arazisi olub lâkin Istavros nâm karyede yalnız on nefer voynuk mevcud olub küsûru otuz kırk seneden mütecaviz perâkende ve perîşân olmalarıyla mîrî baştina yerleri ziraat idenlerin ‘öşrleri ve bostan ve câiz ‘öşrleri ve otundan ve suyundan intifâ’ iden hayvanatın resm-i otlakları ve mandıralarından alınugelen peynir ve resm-i kovan ve rüsumât-ı sâireleri kanun-ı kadîm üzere mîrî içün çeribaşı tarafından ahz ü kabz olunub aherden dahl olunmak icâb eylemez iken kerye-i mezbûreler tîmâr ile mahlût olmağla hâlî kalan mîrî baştinayerleri tîmâr re’âyâları ve ba’zı çiflik
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 28
sahibleri ve civarında olan kurâ ahalileri ziraat ve otundan ve suyundan intifâ’ ve baştina arazisini inkâr idenler sipâhîden iltizâm ile aldık deyü hâsıl olan ‘öşrleri cebren alınub mukavemete kadir olamadıklarından birkaç seneden berü mevcud olan on nefer voynukdan mâ’adâsına vaz’-ı yed itdirmeyüb çeribaşıya gadr ve mal-ı mîrîyi noksan tertib eylemekle karye-i mezbûrelerin baştina yerleri bundan akdem sadır olan emr-i ‘âlîşân mucebince sipâhî toprağıyla mahlût olan kurâ-i mezbûrelerde bilcümle hâsıl olan mahsûlât-ı rüsumatı cem’ ve hesab olunub gerek mîrî baştina arazisinin ve gerek mezbûr sipâhîlerin yazularına göre hisselerı tevzi’ ve taksim olunub mal-ı mîrîye gadr olunmamak üzere birkaç seneden berü ziyâde aldıkları girüye redd ve mîrî içün merkum çeribaşıya teslim itdirilüb hilâf-ı emr ve defter mîrî baştina arazilerine sipâhî tarafından dahl itdirilmemek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz baş muhasebe defterlerine nazar olundukda ıstabl-i ‘âmire-i evvele tabi’ ve sanîye tabi’ voynugân çeribaşılarının iltizâmına dahil olan vounugân tâifesi sâkin oldukları baştina karyeler bilcümle hevâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr ile mahlût olub merdlü nâm ile taraflarından tegallüben zabt ve voynugân tâifesini ta’ciz idenin ba’zı karyenin voynukları mâlikiyle perâkende ve perîşân olduğundan bundan akdem voynuklukları ref’ ve hânekeş re’âyâ olmak üzere tahrir olundukda kurâ-i mezkûrelerde defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazileri üçer yüz akçe rüsum ta’yin ve havâss ve tîmâr ve evkaf ve ze’âmet karyeleri zabitlerinin yedlerinde olan yerlerine defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazilerinden üçer yüz akçe rüsum ta’yin ve havâss ve tîmâr ve evkaf ve ze’âmet karyeleri ve bilcümle hâsıl olan mahsûlâtları cem’ ve hesab idüb her bin akçe yazularına göre muharrir tarafından teslim oldukdan sonra baştina arazilerine dahl ve taarruz olunmayub mal-ı mîrîye kesr ve noksan getürülmemek üzere kurâ-i mezbûrelerde defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazilerine dahl ve taarruz olunmayub mukayyed bulunan baştina arazilerine üçer yüz akçe rüsum-ı mîrî ta’yin olunub havâss ve tîmâr ve evkaf ve ze’âmet karyeleri zabitanının yedlerinde olan berevât-ı şerife ve defter-i hâkânide ta’yin olunan yazuları ile baştina arazilerine dahi ta’yin olunan üçer yüz akçe yazuları mîrî içün cem’ ve tahsil ve kesr ve noksan getirülmesinden ihtirâz olunmak cem’ ve hesab olunub kurâ-i mezkûreden bilcümle hâsıl olan mahsûlleri yazularına göre herkesin hissesi taksim olunub olvechle mal-ı mîrînin cem’ ve tahsil ve kesr ve noksan getürülmesinden ihtirâz olunmak bâbında bin yüz otuz altı senesini emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince müekkid hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî Zilhicce sene 139
Derkenar
Voynuk tâifeleri tîmâr ve ze’âmet ile mahlût olub perâkende ve perîşân kurâ-i mezkûrelerde defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazilerine üçer yüz akçe ta’yin olunub cem’ ve hesab ve mal-ı mîrîye kesr getirilmemek emr-i şerif
Mîrahur-ı evvel Meh med zîde mecdühû ‘arzuhâl idüb ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ voynugân çeribaşılarının iltizâmına dahil olan voynugân tâifesi sâkin oldukları baştinalu karyeler bilcümle havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr ile mahlût olub mürur-ı eyyâm ile taraflarından tegallüben voynugân tâifesini ta’ciz idenin ba’zı karyelerin voynuklarının perâkende ve perîşân olduğu bundan akdem voynuklukları ref’ ve hânekeş re’âyâ olmak üzere tahrir olundukda kurâ-i mezkûrelerde defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arzilerinden üçer yüz akçe rüsum nasb olunan ve havâss ve tîmâr ve evkaf ve ze’âmet karyeleri zabitlerinin yedlerinde olan berât ve defter-i hâkânide yazularıyla ve baştina arzilerine ta’yin olunan üçer yüz akçe yazuları cem’ ve hesab olunub her birilerinin yazularına göre muharrir tarafından teslim olundukdan sonra baştina arazilerine dahl olunmayub mal-ı mîrîyi kesr ve noksan getürülmemek üzere bin yüz yirmi sekiz senesinde virilen fermân-ı ‘âlîşân mucebince çeribaşıların yedlerine müceddeden emr-i şerif virilmek rica itmekle her karyede kendü kurâlarına tabi’ eşrafdan kimesneler baştina arazisinden ‘öşr taleb olundukda iştirâ-i mezbûrlar dahi sipâhî toprağı olmak üzere cevab idüb bu takrib ile dahi tefrik ve temyiz kâbil olmayub bi-l-külliye mal-ı mîrîye gadr ve zâyi’ ve telef olunmak mukarrerleri olmağın kurâ-i mezbûrlarda defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazilerine üçer yüz akçe rüsumat ta’yin olunub yazuları cem’ ve hesab olunub kurâ-i mezkûreden bi-l-cümle hâsıl olan mahsûlleri dahi hesab ve cem’ olunub olvechle mal-ı mîrînin cem’ ve tahsil ve kesr ve noksan getürülmesinden ihtirâz olunmak bâbında fermân-ı ‘âlîşân virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm ve bu fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağla Fî 18 Cemâziyelevvel sene 136 Niğbolu ve Silistre ve Paşa Sancaklarında voynugân tâifesi vaki’ olan yerlerin Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 4 Ramazan sene 143
Hüküm 1
iskânlarına zaman i’tibar olunmayub iskânları içün bir defa’ dahi voynugân tâifeleri içün virilen emr-i şerif
Bu dahi ıstabl-i ‘âmire tarafından virilen fermândır
Kıdvet-ül-emâsil velâyân mirâhur-ı sânî zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl-i ‘âmire-i sânîyeye tabi’ Sofyada vaki’ Receb çeribaşı ve Mehmed ve Ahmed çeribaşıların defterlü voynuk re’âyâsının ba’zıları baştinaların terk ve ivraca ve Berkofça ve sâir kasaba ve kurâya firar ve mal-ı mîrî kesr ve noksan terettüb itmeğin voynuk tâifesi sâir re’âyâ misüllü bulunduğu kazada hâne kayd olunmak ve iskânlarına zaman i’tibar
b>BOA., KK.d., 5061/1135, s. 29
olunmak ve aher toprakda ziraat eyledikleri halde hâsıl arazi ‘öşrlerin virüb rüsum-ı voynuklukları çeribaşıları tarafından görülüb serbestiyet üzere zabt olunugelüb zü’emâ ve erbab-ı tîmâr tarflarından müdahale olunub baştinaları hâlî kalmamak üzere iskân olunmak şartıyla mukayyed muceb-i düstûr-ül-amel tutulmak üzere sadır olan hatt-ı hümâyûn mucebince perâkende olanları kadîmî baştinalarına nakl ve iskân içün emr-i şerif virilmek ricâ itmeğin hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda ıstabl-i ‘âmire-i büzürg ve küçük tabi’ voynuk ve zevâid voynuk re’âyâlarının cizyelerinden mâ’adâ baştina ta’bir olunur arazilerinden olan â’şâr-ı şer’iyye ve rüsumât-ı sâire ve bahçe ve bostanlarından hâsıl olan akçeleri çeribaşıları yedleriyle cem’ ve tahsil ve câiz-i defterde beher sene kifâyet mikdarı voynuk câiz-i hizmete gelüb ve hizmetleri ve mal-ı maktu’ları mukabelesinde mefrûz-ül- kalem ve maktu’-ül-kadîm serbestiyet üzere çeribaşıları zabt ü rabt idüb baştinalarına subaşılar ve mîrîmirân ve voyvodalar min ba’d dahl ve taarruz eylememek üzere mu’af ve gayri mu’af dahil olan sefer-i hümâyûnda tekâlifden ve sâir re’âyâ zikr olunan voynuk tâifesi siz dahi dahilsiz deyü rencide olunmayub ziraatleri vaki’ oldukça mîrahûrların ‘arzlarıyla görülmek üzere ‘avârız-ı divâniyye ve celebkeşân ve bedel-i nüzl ve sürsât ve sâir bilcümle tekâlîf-i örfiyye ve şâkkadan mu’af ve müsellem olub çeribaşıları taraflarından zabt olunmak üzere hatt-ı hümâyûnu-ı şevket-makrûn ile muanven evâmir-i şerife virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince şürutuyla iskânları içün hükm-i hümâyûnum virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağla Fî 29 Zilka’de sene 139 Rumili Valisine ve İvraca ve Berkofça ve voynuk bulunan Kazaların Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 20 Şevvâl sene 140
Derkenar Hüküm 1
Bir defa’ dahi voynugân ve zevâid voynuk bulundukları mahâllerde kadîmî baştinaları üzere nakl bulundukları mahâllerde çeribaşıları ma’rifetiyle ve ma’rifet-i şer’le
Voynuk ve zevâid voynugân bulundukları mahâllerden kadîmî sâkin oldukları karyelere nakl murad eylediklerinde ba’zı kimesneler mücerred voynuk tâifesini virilmek içün zamanı mürur olmuşdur deyü muhâlefet ile (^„?) rüsumât mevcudlarından tahsil ve voynuk re’âyâsının iskânlarına dahi zaman olmamağla voynuk ve zevâid voynugân bulundukları mahâllerden kadîmî baştinaları üzerlerine nakl ve iskân itdirilmek içün mîrâhur-ı evvel Mustafa zîde mecdühû ‘arzuhâl itmeğin voynuk ve zevâid voynuk bulundukları mahâllerde çeribaşıları ma’rifetiyle ve ma’rifet-i şer’le kaldırılub baştina arazilerine nakl ve taraf-ı aherden muhâlefet olmamak üzere Şeyh-ül-İslâm Abdullah Efendi huzurunda işaretleriyle emr-i şerif virilmek derkenâr olundukda tahrir olunmak üzere hâlâ Şeyh-ül İslâm Esseyid Abdullah dahi işaret itmeleriyle işaretleri mucebince derkenârı üzere tahrir olunmak fermân-ı ‘âlîşân sadır olmağın İslimye Kadısına ve Edirne Bostancıbaşısına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 17 Muharrem sene 144
Derkenar Hüküm 2
Filibe ve Pazarcık Kazalarında sâkin olan voynugân tâifesinin kanun ve defter mucebince bedel-i ‘öşrleri vaz’ olunub edâda imtinâ’ muhassıl içün telhis ve fermân-ı ‘âlî virilen emr-i şerif
Bin yüz kırk üç senesine mahsub olmak üzere ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ voynugân tâifesinin bedel-i ‘öşrleri muhassıl-ı mecdühûnun uhdesinde olmağla Filibe ve Pazarcık Kazalarında sâkin olan voynugân tâifesinin kanun ve defter mucebince bedel-i ‘öşrleri taleb olundukda edâda imtinâ’ ve kâh ref’ itdirilmek gerekdir deyü virmeyüb bir vechle tahsili mümkün olmadığın bildirüb zikr olunan ‘öşr bedelleri ba’zı umûr-ı mühimmeye hevâle olunduğundan tahsil içün ağa-yı mümâ ileyh memhûr ‘arzuhâl eylediğin hazine-i ‘âmiremde mahfuz olundukda ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tâbi’ voynugân tâifesinin â’şâr-ı şer’iyye ve rüsum-ı sâireleri maktu’ı senevi iki yük altmış bin akçe mal ile mîrâhur-ı evvel uhdesinde olub taraflarından tahsil olunagelmekle mâruzzikr voynuk tâifesinin kanun ve defter mucebince iktizâ iden bedel-i ‘öşrleri tamamen tahsil itdirilüb kimesneye taallül ve muhâlefet itdirilmeye deyü emr-i şerif tahriri telhis olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağla Filibe ve Pazarcık Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 13 Safer sene 144
Derkenar Hüküm 3
Bu defa’ dahi voynugân tâife (...?) hilâf-ı hatt-ı hümâyûn Eskicuma ve Şumnu ve İslimye Kazaları âyân-ı vilâyet birbiriyle yekdil ve teftiş akçesi ve paşa karşulığı ve cürm- i vilâyet nâmıyla alınan akçe gerüye redd içün emr-i şerifdir
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ voynugân tâifesi bâ hatt-ı hümâyûn-ı şevket- makrûn ile bilcümle tekâlif-i ‘örfiyye ve şâkkadan mu’af müsellemler olub ahâliye vilâyet tarafından dahl olunmak icab itmez iken bu defa’ Eskicuma ve Şumnu ve Islimye kazalarında sâkin olan voynugân fukarâlarına dahi âyân-ı vilâyet olanlar birbirleriyle yekdil ve yekcihet olub teftiş akçesi ve paşa karşulığı ve cürm-i vilâyet nâmıyla beher karyeye kırkar ellişer guruş tevzi’ ve cebren tahsil ve mu’aflarının hilâf-ı taaddî ve perîşân olmalarına hilâf-ı hatt-ı hümâyûn bu bahane ile voynugân karyelerine tevzi’ ve tahsil itdirdikleri akçeleri tahsil idenlerden gerü redd olunub tahsil olunmayanlardan dahi akçe mütalebesiyle üzerlerine taaddîlerin men’ ve def’ olunmak bâbında mîrâhur-ı evvel Mustafa zîde mecdühû ‘arzuhâl ve istid’â eylediği ecilden şürût-ı sâikleri ve derkenârı mucebince voynugân tâifesinin mu’aflarının cedid-i hayriye üzere ma’rifet-i şer’le girü ashâblarına redd ve teslim olunmak üzere derkenâr oldukda derkenârı mucebince hükm deyü fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın Vidin Muhafızı Vezîr Paşaya ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ voynugân sâkin olan yerlerin Kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 27 Muharrem sene 144
Hüküm 1
Voynugân ve zevâid voynugân Tekelizâde Ali çeribaşının iltizâmına dahil olmağla kadîmî sâkin oldukları baştinayerlerine nakl ve iskân olunmaları içün emr-i şerif
Kıdvet-ül-emâcid velâyân mirâhur-ı evvel Elhâc Mehmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl-i ‘âmire-i evvele tabi’ Tekelizâde Ali çeribaşının iltizâmına dahil olan voynugân tâifeleri mukaddemâ seferler vuku’unda asâkir-i tatarın mürurlarından ve ba’de ve tekâlifden ref’ ve hânekeş re’âyâ kayd olduklarından tekâlifleri ziyâde olmağla kadîmî baştina arazilerin terk idüb Islimye ve Yanbolu ve Karinâbâd ve Hatuneli ve Zağra-i Atîk ve Cedîd ve Fıratlu ve Örenceâbâd ve Kurşura ve tevâbi’i karyelerinde ve Ahyolu ve Şumnu ve Osman Pazarı ve Silistre ve Niğbolu Sancaklarında vaki’ kazalarda ve havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr karyelerinde ve Hanzâde ve Sultan çifliklerinde tavattun idüb çeribaşılıkları kemâ-fi-l-evvel tashih ve ibka’ oldukda iltizâmına dahil voynuk ve zevâid voynugândan bulundukları mahâllerden kadîmî yerlerine nakl eylemek murad eyledikden sonra kimesnelere mücerred voynuk tâifesi virmemek içün zaman mürur itmişdir deyü illet ile mani’ ve ba’zıları dahi iktizâ idüb olmakule perâkendelerinde bulundukları mahâllerde çeribaşıları tarafından rüsum-ı voynugân taleb olundukda zîkudret ve mütegallibeden kimesnelere istinâd ile virmekde taallül ve firar idenlerin rüsumları mevcudlarından tahsil olundukda fukarâya gadr ve cümlesinin perîşân olmalarına bâis olub bu vechle mal-ı mîrîye kesr ve noksan terettüb itmekle voynugân re’âyâsı kimesneye ra’iyyet olunmayub iskânlarında dahi zaman olmamağla mezkûr Tekelizâde Ali çeribaşının iltizâmına dahil olan voynugân ve zevâid voynugân tâifesi bulundukları mahâllerden kadîmî sâkin oldukları baştina yerlerine Edirne Bostancıbaşısı tarafından mübaşir ta’yin ve nakl ve iskân itdirilmek içün senki nâib-i mevlâna-yı mümâ ileyhsin müvellâ nasb
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 30
olunman ile emr-i şerif virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Paşa ve Silistre ve Çirmen Sancaklarında ve Vidin ve sâir câniblerinde voynuk ve zevâid voynugân bulundukları mahâllerde çeribaşılar ma’rifetiyle ve ma’rifet-i şer’le kaldırılub kadîmî baştina arazilerine nakl ve taraf-ı aherden muhâlefet üzere olanları Der-saâdete ‘arz olunmak üzere müvellâ ve mübaşir ta’yin ve iskânlarıçün bin yüz otuz yedi senesinde emr-i şerif virildiği derkenâr olunmağın senki İslimye nâibi zîde ‘ilmihûsün müvellâ ta’yin olunmak içün müsâ’de olunmak içün bi-l-fi’l Şeyh-ül-İslâm Abdullah Efendi edâm-Allahü-teâlâ kaza ile işâret eylemeleriyle işâretleri mucebince müvellâ ta’yin olunmak içün hükm deyü fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın Fî 12 Şevvâl sene 140 İslimye nâibi olub müvellâ ta’yin olunan Abdullah zîde ilmühûye hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 20 Şevvâl sene 140
Derkenar
Beher baştina içün üçer yüz akçe yazularına göre ma’rifet-i şer’le taksim olundukdan sonra mîrî baştinaları edâsına müdahale itdirilmemek içün mîrâhur-ı evvel Mustafa Ağa emr-i müdâfaa virilmek istid’â eylemekle emr-i müdâfaa virilmişdir
Hâlâ rikâb-ı hümâyûnda mîrâhur-ı evvel Mustafa dâme mecdühû bundan akdem ‘arzuhâl idüb ıstabl-i ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ Tekelizâde Ali çeribaşı iltizâmına dahil olan voynugân mîrîlerinden Eskicuma Kazasına tabi’ Çerkona ve Virün nâm karyeler ve sâir kazalarda vaki’ voynugân karyeleri havâss ve evkaf ve tîmâr toprağıyla mahlût olub ba’zı karyenin voynugânı perîşân olmalarıyla mîrî baştina arzilerini dahi tîmâr re’âyâsı zabt idüb â’şâr-ı şer’iyyesi çeribaşı tarafından mîrî içün taleb olundukdan kimileri bilcümle inkâr ve bu vechle mîrî arazi noksan tertib itmekle bundan akdem bu makule havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr karyeleri ile mahlût olub takriben temyizi mümkün olmayan kurânın defter-i hâkânide mukayyet bulunan baştinaları içün üçer yüz akçe rüsum nasb ve havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr sipahilerinin yedlerinde olan berevât muceblerince karyenin hâsıl olan â’şârı cem’ ve hesab olunub her birilerinin yazularına göre beher baştina içün dahi ta’yin olunan üçer yüz akçe yazularına göre hissesi ma’rifet-i şer’le taksim olundukdan sonra mîrî baştina arazisine bir vechle müdahale ve mal-ı mîrîye gadr itdirilmemek üzere mukaddemâ emr-i şerif tezkire ba’zıları muhtevi’ olmayub emr ve defterden haric ba’zı karyede tecavüz ve taaddî itmeleriyle olmakulelere hilâf-ı emr ve defter taaddî itdirilmeyüb ve tarafına gadr ve himaye olunmamak şartıyla kemâ-hû-hakka hisselerine icâb iden her ne ise ma’rifet-i şer’le cem’ ve tahsil itdirilmek içün istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda ıstabl-ı ‘âmire-i evvel ve sânîye tabi’ voynugân çeribaşılarının iltizâma dahil olan voynugân tâifesi sâkin oldukları baştinalu karyeler ze’âmet ve tîmâr ve havâss ve evkaf ile mahlût olub mürur mallar nâm ile ba’zı karyenin voynukları bilcümle perâkende ve perîşân oldukdan sonra baştina arazisinden ‘öşr taleb olundukda ekseri sipahi toprağı olmak üzere cevab idüb bu takrib ile tefrik ve temyiz olunmak kâbil olunduğundan mal-ı mîrîye gadr olmağla o makule kurânın defter-i hâkânide mukayyed olunan baştina arazilerine üçer yüz akçe rüsum nasb olunub yazuları cem’ ve hesab olunub kurâ-i mezkûreden bilcümle hâsıl olan mahsûlat dahi hesab ve cem’ olunub mal-ı mîrî olvechle cem’ ve tahsil ve kesr ve noksan getürülmesinden ihtirâz olunmak üzere bin yüz otuz altı senesinden emr-i şerif virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek bâbında fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere Niğbolu ve Eskicuma ve Islimye ve Şumnu ve Rahova Kadılarına hitâben emr-i şerif virildi Fî 28 Cemâziyelevvel sene 144
Hüküm 1
Istabl-ı ‘âmireye tabi’ voynugân re’âyâlarının temyizi mümkün olmağla beher karyede mevcud olan baştina arazisinden üçer yüz akçe yazularına göre hisseleri virildikden sonra mîrî baştinasına dahl olunmamak üzere emr-i şerifdir
Vidin Muhafızı Vezîr Paşaya ve Niğbolu Kadısına ve Kadılarına Hükümki
Niğbolu çeribaşısı Ali çeribaşının iltizâmında olan voynugân tâifesinin sâkin oldukları karyelerin ba’zıları havâss ve evkaf ve tîmâr ile mahlût olmağla baştina yerlerin ziraat iden â’şâr-ı şer’iyyesi taleb olundukda baştinayı inkâr idüb temyizi mümkün olmağla çeribaşının yedlerinde olan suret-i defter-i hâkâni mucebince beher karyede mevcud olan baştina arazisinden üçer yüz akçe yazularına göre her birilerinin hisseleri virildikden sonra tîmâr ve ze’âmet ashâblarının mîrî baştina arazisine dahl olunmamak üzere emr-i şerif virilmek içün mîrâhur-ı evvel Elhâc Mehmed istid’â-yı ‘inâyet eylemeğin mukaddemâ dahi şürut-ı mezkûre üzere emr-i şerif virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere emr-i şerif virilmişdir Fî 3 Zilka’de sene 141
Hüküm 2
Mîrâhur-ı evvel Mehmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl- ı ‘âmire-i evvele tabi’ voynuk Beyi ve sekiz nefer çeribaşılarının yedlerinde olan hatt-ı hümâyûn-ı şevket-makrûn ile muanven emr-i ‘âlîşânım mucebince cizyelerinden mâ’adâ kayd olunan mal-ı maktu’larıyla mukaddemâ her bir çeribaşına başka başka emr-i ‘âlîşânım virilen çeribaşlarından Niğbolu Sancağında Tırnova Nahiyesinde vaki’ Telli nâm karyede çeribaşı olan Ahmed fevt olub hâlâ çeribaşılığa mutasarrıf Ali çeribaşının iltizâmına dahil voynuk ve zevâid voynugân tâifesi mal-ı maktu’ları ve hizmetleri edâ ve mukabelesinde kadîmden minküll-il-vücuh serbestiyet üzere olub ‘avârız-ı divâniyye ve tekâlif-i ‘örfiyye ve şâkkanın cümlesinden mu’af ve müsellem olub dahl olunmak icâb itmez iken bedel-i nüzl ve bedel-i sürsât ve iştirâ ve beldar ve cerahor ve araba ve menzil bargiri ve sürücü ve kılavuz ve kaftan baha ve nal baha ve kurna ve kurban baha ve çerge ve davar tekmili ve sâir bunun emsâli tekâlif ve tekmil ve vüzerâ-i ‘azâm ve mîrîmirân ve mirliva ve voyvodalar ve subaşılar ve mütesellimler taraflarından voynugân tâifelerine taaddî ve zecren ince akçelerin alub gadr ve ‘avârız cem’ine me’mur olanlar dahi sâkin olduğun karyenin ‘avârız hânesine kayd olunmuşdur deyü re’âyâya eyledikleri teklif voynuk tâifesine dahi teklif idüb bu vechle taaddîlerine tahammül ve edâya iktidarları olmayub ekseri kurâlarından kalkub firâren yeni vüzerâ haslarına ve yeni evkaf-ı selâtin ve niceleri dahi mutasarrıf çavuş ve sipah ve yeniçeri ve re’âyâ ve erbâb
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 31
Yüz on altı mukataasından nakl olunmuşdur
Kanunnâme-i gümrük-i Tarzbzon der livâ-i Tarbzon
Karadan kumaş gelse müslüman olsun kâfir olsun Tırabzonda satsa yüz akçede üçer akçe alınur ve illâ satmayub sefineye koyub aher yere alub gitse yüz akçede dörder akçe alınur ve kumaş gemiyle Tırabzona gelse müslüman eğer kâfir kumaşının bahaları mütehammîn olduğu üzere kıymet vaz’ olunub yüz akçede dörder akçe alınur ve deryadan metâ’ getüren kimesne metâ’ın saddıkdan sonra deryadan kettân bezi alub gelse yüz akçede dörder akçe alınur ve harac güzar olmayub ve (...?) bâzirgân eğer karadan eğer deryadan gelse yüz akçede beşer akçe alınur deyü defter-i hâkâniden ihrac olunan kanunnâmedirki ayniyle bâ fermân-ı şerif baş muhasebeye kayd olunmak fermânım olmağın kayd olunmuşdur Fî 16 Zilka’de sene 116
Hüküm 1
Şürut-ı berât-ı bekciyân mahzenler der-mâbeyn-i Yenikapu ve Silivri kapusı
Nişân-ı hümâyûn yazılaki nâm divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb İstanbulda Yenikapu mevlevihânesinde vaki’ barut-ı siyâh mahzenlerinin bekcisi olub yedinde olan berâtın zayi’ eylemekle zayi’den berât-ı ‘âlîşânım virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Âsitâne-i saâdetimde Mevlevihâne Yenikapusu ile Silivri kapusı mâbeyninde vaki’ barut mahzenleri her kim torba ile hıfz ve hırâset içün hîn-i fetihden Ermeni ve Rum tâifesinden yetmiş altı nefer zımmîye berât-ı ‘âlîşân ile nasb ve ta’yin olunmağın berât-ı ‘âlîşânım nâtık olduğu üzere ‘avârız-ı divâniyyeden ve tekâlif-i ‘örfiyyeden ve musaddariyeden ve kazma ve kürek ve kul ve câriye resminden ve kul oğlanı ve yasakcı akçesinden ve ispençe ve onluk sargusından ve giydikleri libaslarına dahl olunmakdan ve bilâfermân tekâlif-i sâireden mu’af ve müsellem olmak üzere zikr olunan barut mahzenlerinin vech-i meşruh üzere zabt ve hırâsetine ta’yin olub cümlesi edâ-yı hizmet üzere iken bin yüz on altı senesinde cizye evrakları ednâ î’tibariyle kendülere virilmedikçe edâ-yı hizmet itmeziz deyü cevab itmişler idi el-hâletü hâzihi kendülere beher sene üzerlerine edâsı lâzım gelen cizyelerin esnaf-ı selâse î’tibariyle her birileri virüb ve kadîmden olageldiği üzere üzerlerine edâsı lâzım gelen hizmetlerin dahi edâ eylemek üzere birbirleri her birlerine kefil olduk deyü takrir ve taahhüdleri Mahmud Paşa mahkemesi nâibi Mevlâna Mehmed zîde ilmühû bin yüz on dokuz senesini Rebi’ülâhirinin on ikinci günü tarihli müverreh hüccet-i şer’iyye virüb ve zikr olunan beş altı nefer hizmetlere esnaf-ı selâse î’tibariyle cizye evrakların beher sene cebecibaşı yediyle kendülere tevzi’ ve cizyeleri tahsil ve cânib-i mîrîye teslim olunmak şartıyla zikr olunan barut mahzenleri kadîmden olugeldüğü üzere her kim gereği gibi hıfz ve hırâset içün birbirlerine kefil oldukları ‘aliyyülesâmi memhûr ve mümzâ defter virmeğin mesfûrdan zımmîler zikr olunan tekâlifden mu’afiyetleri mukabili hizmet-i mezbûreye ta’yin ve mahâlline kayd ve yedlerinde olan berâtların tecdîd olunmak ricâsına sâbık dergâh-ı ‘âlî cebecibaşısı Yusuf zîde mecdühû ‘arz ve yetmiş altı nefer Rum ve Ermeni olub ehl-i zımmî hallerine göre esnaf-ı selâse î’tibariyle cizyelerin edâ eylediklerinden sonra Mevlevihâne Yenikapusı kurbunda vaki’ mîrî barut mahzenleri beher gece ber-nevbet hıfz ve hırâset idüb zarar ve gezend irişdirilmemek üzere muhafaza ve hizmetleri mukabelesinde ‘avârız-ı divâniyyeden ve tekâlif-i ‘örfiyyeden ve musaddariye ve kazma ve kürek ve kul ve cariye resminden ve kul oğlanı ve yasakçı akçesinden ve ispençe ve onluk sargusından
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 32
ve giydikleri libaslarına dahl olunmamak üzere mu’afiyetleri mukabelesinde hizmet-i mezbûreye ta’yin ve birbirlerine kefil olduklarına ‘aliyy-ül-esâmî virdikleri mümzâ defter ve hüccet-i şer’iyye tertibi selâse üzere evrakların tevzi’ ve kayd olunmağın mesfûrundan Ovannes veled-i Karabet zımmîye tevcih ve bin yüz yirmi dört senesinde berât-ı ‘âlîşânım virildiği derkenâr olundukda mesfûr Ovannes veled-i Karabet nâm zımmî Mevlevihâne Yenikapusı kurbunda vaki’ barut mahzenlerinin berât-ı ‘âlîşân ile bekçilerinden olub yedinde olan berât zâyi’ omağla müceddeden berât-ı ‘âlîşânım virilmek bâbında dergâh-ı muallâm cebecibaşısı Abdullah zîde mecdühû i’lâm itmeğin i’lâmı mucebince zâyi’den berât-ı ‘âlîşânım virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere berât-ı şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 23 Zilka’de sene 141
Hüküm 1
Mensûhât aklâmının zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr bedeliyeleri tahsil içün alaybeyisine virilen emr-i şerifdir
İnebahtı ve Eğriboz Muhafızlarına ve Karlıeli Mütesellimine ve elviye-i mezbûrede vaki’ Kadılarına Hükümki
Kıdvet-ül-emâcid velâyân hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl sunub bin yüz kırk bir senesine mahsub olmak üzere Eğriboz ve İnebahtı ve Karlıeli Sancağının tîmâr ve zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr bedeliyesi tahsili uhdesinde olub Eğriboz Sancağında ve Livakarye(?) Sancağında ve Nahiyesinde on altı bin akçe Ali nâm tîmâr mutasarrıfı Muhammed ve İzdin nahiyesinde Goryaki nâm karye ve gayriden kırk sekiz bin elli iki akçe ze’âmete mutasarrıf Ali ve İnebahtı Sancağında Ağrafa Nahiyesinde elli bin akçe Kelhoz nâm ze’âmete mutasarrıf Ali ve nefs-i Ağrafa nâm karye ve gayriden on beş bin akçeye mutasarrıf Muhammed kâtib ve Rudiki Nahiyesinde sekiz bin altı yüz kırk bir akçe tîmâra mutasarrıf Ahmed ve Karlıeli Sancağında Zavice ve Ayvasıl nâm karye ve gayriden kırk beş bin yetmiş iki akçe ze’âmete mutasarrıf Selim ve Aydos Nahiyesinde Delirhan nâm karye ve gayriden yirmi iki bin yüz kırk beş akçe ze’âmete mutasarrıf Muhammed ve sâirleri birer takrib ile kimi kara seferine eşmek üzere tashih ve kimi bedelleri ifrâz ve in’âm ve kimi tekaüd olub Asitâne darbhânesine hisselü bedeliyesi teslim ve kimi tamamen bedeliyesi teslim ve kimi tamamen bedeliyesi Asitâne hazinesine cebelü bedeliyesin teslim ve kimi tamamen bedeliyesin teslim ve kimi tamamen bedeliyesini Asitâne hazinesine teslim idüb tarafından ta’yin olunan bedel tahsildarı Mustafa zîde kadrihûnun yedine virilen emr ve defterde tasrih olunduğu üzere beher bin akçe yazularından sâir zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr misüllü birer guruş nâm maişet tahsildariye taleb eyledikde her birileri birer bahane ile virmeyüb gadr itmeleriyle zikr olunan ze’âmet ve tîmârların yazuları yedine î’tâ olunan defter icmâlinde mukayyeti olmağla beher bin akçe yazularından birer guruş nâm malları hesab olunub her kim olur ise olsun gadr ve muhâlefet itdirilmeyüb tahsil ve teslim itdirilmek bâbında ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda bin yüz kırk bir senesi Inebahtı ve Karlıeli ve Eğriboz Sancakları zü’emâ ve erbâb-ı tîmârın yazularına beher bin akçesinden sekizer guruş nâm mîrî ve birer guruş ma’âş tahsildar tahsil ve mal bedeliyeleri yerlüyerinden cem’ ve tahsil ve teslim-i hazine-i ‘âmirem eylemek içün hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû deruhde ve tahsil içün emr ve defteri virildiği derkenâr olundukda mucebince şürutuyla hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere emr-i şerif virilmişdir Fî 28 Cemâziyelevvel sene 141
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 33
Hüküm 1
Bu dahi mensûhât aklâmından zuamâmdan tîmâr ashâbı sîpâhimiz yedinde yokdur tîmârın mart mahsûlü olmaz harman vakti geldikde mahsûlümü füruht iderim deyü niza’ emridir
Inebahtı Muhafızı Vezîr Paşaya ve Eğriboz Muhafızı ve Karlıeli Mütesellimine ve elviye-i mezbûrede vaki’ Kadılarına Hükümki
Kıdvet-ül-emâcid velâyân hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl sunub bin yüz kırk bir senesine mahsub olmak üzere Eğriboz ve Inebahtı ve Karlıeli Sancaklarının bedeliyeleri uhdesinde olub elviye-i mezkûrelerde ba’zı ze’âmet tîmâr ashabları aher mahâllerde sâkin olub mart duhulünde gelüb karyelerinden mart mahsûlünü ahz ve bedelini virmeden firar ve subaşılarından taleb olundukda sipahimiz bunda yokdur tîmârının mart mahsûlü olmaz harman vakti geldikde mahsûlümü füruht ideyim ve olvaktde edâ idem deyü eziyet ve merkûmlardan olvechle senesini ahirine dek mal-ı bedel tahsil olunmayub ve mal-ı mîrînin tahsiline suûbet ve kesr ve noksan terettüb eylemekle mal-ı bedeliyenin malı matbah-ı ‘âmirem masarıfı içün hevale olunmağla elviye-i mezbûrelerin malları tahsili mart evvelinden olub tehiri umûr-ı mühimmenin ta’tiline bâis olmağla sipâhîleri bulunanların subaşıları ve mültezimlerinden ve firar eyleyenlerin tîmâr ve ze’âmetleri hass-ı hümâyûna tashih olunmak üzere ma’rifet-i şer’le bedel tahsildarları tarafından zabt itdirilüb alay beyleri ve mültezim ve subaşılarından ve aher tarafından müdahale olunmayub ze’âmet ve tîmârlarının yazusuna göre mal bedeliyesi ve maaş tahsil itdirilmek içün emr-i şerif ricâ etmeğin hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda bin yüz kırk bir senesi Inebahtı ve Karlıeli ve Eğriboz Sancaklarının bedeliyeleri zü’emâ ve erbâb-ı tîmarın beher bin akçe yazusundan sekiz guruş nâm mîrî ve birer guruş nâm maaş tahsildarı tahsil içün hâlâ matbah-ı ‘âmirem emini Elhâc Halil zîde mecdühû deruhde ve tahsil içün emr ve defteri virilüb bedeliyeleri tahsil olunugelen elviyede zü’emâ ve erbâb-ı tîmârın mutasarrıf oldukları ze’âmet ve tîmârın yazularına göre bedeliyeleri mutasarrıfları mevcudlar ise kendülerinden ve mevcud olmadıkları halde taraflarından deruhde ve iltizâm idenlerden ve vekillerinden kurâlarının mutasarrıflarına ‘âid olan mahsûlatından tahsil içün evâmir-i ‘âlîyyem virilegeldiği derkenâr olundukda vech-i meşruh üzere mucebince tahsil içün şürutuyla müekkid emr-i şerifim tahriri bâbında telhis olundukda telhis mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmağın emr-i şerif virilmişdir Fî 10 Muharrem sene 141
Hüküm 2
Ahmed hâne-i hassanın mutasarrıf olduğu Bozyazı ze’âmetinin zabtiçün virilen emr-i şerifdir
Adana Valisi Vezîr Paşaya ve içil Valisi Vezîr Paşaya mefâhir-ül-kuzât velhükkâm Kadılara Hükümki
Kıdvet-ül-emâcid velâyân dergâh-ı muallâm gediklü müteferrikalarından Esseyid Ahmed zîde mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb İçil Sancağında vaki’ berât-ı ‘âlîşânımla mutasarrıf olduğu Bozyazı ze’âmetinin Teke cemâ’ati dimekle ma’ruf cemâ’at reâyâları mîrî defterinden ihrac ve mukaddemâ havâss-ı hümâyûnuma tashih olunan ze’âmet mukabili kendüye virüb re’âyâ-yı mezbûreler konar ve göçer makulesinden olub hoş-meniş olmağla Yörük tahrir olunub cem’î tekâlifden mu’af ve müsellem olmağla mâlikâne şürutu üzere tarafından zabt olunmak içün emr-i ‘âlîşânım virilüb ve ze’âmet-i mezbûre re’âyâları aslında Yörük olmağla yedlerine virilen mu’afiyet şürutu düstûr-ül’amel olmak üzere cem’î tekâlifden mu’af ve müsellem olub ze’âmet kayd oldunuz deyü mîrî tahsildarları ‘âdet-i ağnâm rüsumı ve erbâb-ı tîmâr ve kurâ sahibleri ve valiler tarafından imdâd-ı hazariyye ve seferiyye ve zahire baha ve kaftan baha ve bunun emsâli tekâlifle rencide olunmamak üzere mukaddemâ yedine emr-i ‘âlîşânım virilüb unvan(?) mucebince ‘amel olasız deyü hatt-ı hümâyûn-ı saâdetmakrûn keşide kılınub bir vechle dahl olunmak icâb itmez iken tahsildarlar mugayir-i emr-i ‘âlîşân re’âyâ-yı mezbûreden olmakule tekâlif talebiyle rencide eylediklerin bildirüb yedine virilen emr-i ‘âlîşân re’âyâ-yı mezbûreden olmakule tekâlif taleb mucebince olmakule tekâlifiyle cemâ’at-i mezbûre re’âyâları rencide olunmamak üzere emr-i ‘âlîşânım virilmek bâbında istid’â-yı ‘inâyet eylediği ecilden hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda içil Sancağında<<<>>>Anamur Nahiyesinde otuz sekiz bin akçe yazusu olan Senür Bozyazı ve tevabi’i aslında ze’âmet iken ber takrib ile havâss-ı hümâyûn aslında ze’âmet iken ber takrib ile havâss-ı hümâyûna tâbi’ ve mâlikânelik üzere Ahmed ve Mehmedin bervech-i iştirâk üzerlerinde olmağla irâd-ı müfrezeye kesr ve noksan gelmemek üzere Ohri ve İlbasan Sancaklarında İşkodra ve gayriden elli bir bin akçe ze’âmete mutasarrıf Ahmed hâne-i hassanın havâss-ı hümâyûna tashih olunan ze’âmeti bedeli icmâl kadîmî mucebince ze’âmet olub üzerinde olan müteferrikalık gedüğine ilhak ve tevcih olunmak içün sadır olan fermân-ı ‘âlîşânım mucebince tevkiî kalemiyle ze’âmete tashih olunduğu defterhâne-i ‘âmireden virilen memhûr suret-i icmâl mucebince mukataa-i mezbûrun kaydı ref’ ve terkin olunan Bozyazı ze’âmetinin Tekeli cemâ’ati re’âyâları konar ve göçer makulesinden hoş-meniş olub Yörük tahrir olunmağla mallarının üzerlerine mal-ı mîrî tahmil olunub müfredat üzere baş muhasebeye kayd olunmağla ‘avârız ve nüzl ve menzil ve imdâd-ı hazariyye ve seferiyye ve devriyye ve kaftan baha ve girdikleri yerlerde defterhâne-i ‘âmirede hâsıl kayd olunan kışlak ve yaylak rüsumundan gayri toprak bastı ve sâir tekâlif-i şakka mütalebe olunmamak üzere mu’af ve müsellem olmak şartıyla müceddeden nizama virilüb baş muhasebeye kayd ve mucebince re âyâ-yı mezbureler üzerlerine edâsı lâzım gelen mal-ı mirileri edâ eylediklerinden sonra tekâlif-i mezbUre ile kata’ rencide olunmamak üzere mukayyed ve evâmir-i ‘âliyyem virilmekle serbestiyet ve mu’afiyet üzere ve yüz kırk bir senesi martı ibtidâsından mâlikâne şürutu üzere sene-i sabıkada virdikleri malları tahsil olunmak şartıyla mümâ ileyhe ze’âmet olunmak talebiyle tevcih ve evâmir-i şerif virildiği derkenâr olundukda vech-i meşruh üzere derkenârı mucebince emr-i şerif virilmek içün iftihâr-ül-ümerâ velekâbir bi-l-fi’l baş defterdarım Mehmed dame ulüvvuhu ‘arz ve telhis etmeğin mucebince ‘amel olunmak bâbında fermân-ı ‘âlişânım sadır olmağın vech-i meşruh üzere emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fi 17 Zilhicce sene 144
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 34
Hüküm 1
Cebelü bedeliyesi tahsil içün baş muhasebeden suret-i defter mucebince virilen emr-i şerifdir
Kütahya ve Karahisar-ı Sahib ve Hamid ve Sultanönü Sancaklarında vaki’ kazaların Kadılarına ve elviye-i mezbUrelerin Alaybeyilerine ve Çeribaşılarına Hükümki
Kıdvet-ül-emâcid velâyân zide mecdühU divân-ı hümâyUnuma ‘arzuhâl bin yüz otuz yedi senesine mahsub olmak üzere elviye-i mezbUrelerin cebelü bedeliye tahsili kendüye deruhde ve emr ve defteri virilmek bâbında ‘inâyet rica etmeğin hazine-i ‘âmiremde mahfuz olan baş muhasebe defterlerine nazar olundukda Kütahya Sancağında vaki’ zü’emâ ve erbâb-ı timâr sıbyan ve mütekaidinin otuz iki nefer birer rub’ ve Karahisar-ı Şarki Sancağında on altı buçuk ve Hamid Sancağında otuz beş nefer ve Sultanönü Sancağında on beş buçuk nefer cebelü bedeliyeleri olub zikr olunan dört sancağın cem’an doksan dokuz buçuk nefer ve birer rub’ cebelü bedeliyesiki beher neferden kırkar guruşdan yalnız üç bin dokuz yüz yetmiş guruş malı olduğu ve yüz otuz yedi senesini henüz kimesneye deruhde ve emr ve defteri virilmediği derkenâr vech-i meşruh üzere elviye-i mezbUrede vaki’ sıbyan ve mütekaidinin bin yüz otuz yedi senesini tahsil üçyüz elli guruş peşin ile mümâ ileyh zide mecdühUye deruhde ve emr ve defteri virilmek telhis olundukda telhis mucebince deruhde ve emr ve defteri virilmek fermân-ı ‘âlişânım sadır olmuşdur ‘amel idüb dahi zikr olunan sancaklarda vaki’ sıbyan ve mütekaidinin yüz otuz yedi senesini cebelü bedeliyeleri mümâ ileyhin yedine virilen memhUr ve mümzâ müfredât defterinde tasrih olunduğu üzere beher neferinden kırkar guruşki cem’an doksan dokuz buçuk ve birer rub’ neferin iktiza iden yalnız üç bin dokuz yüz yetmiş guruş yerlü yerinden cem’ ve tahsil ve kimesneye taaddi ve nizâ’ itdirilmeyüb ve senesi içinde fevt olub hasları müteveffa tarafına ‘âid olan ze’âmet ve timârları mahsUlden tahsil itdirilüb mal-ı miriye kesr ve noksan terettüb eylemekden cümleniz ihtirâz ve ictinâb eyleyesiz ve senki tahsildar-ı merkUmesin yedine virilen memhUr ve müfredât defteri mucebince cem’ ve tahsil ve bu defa’ bervech-i peşin teslim-i hazine-i ‘âmirem eylediğin üç yüz elli guruşdan mâ’adâ hâlâ iktizâ iden üç bin altıyüz yirmi guruş dahi teslim-i hazine-i ‘âmirem itdirüb senesini ahirinde gelüb hesabın görmek üzere îrâd-ı zimmet eyledikden sonra yedine suret-i muhasebe alub kat’a ‘alâka eyleyesiz deyü şürutuyla emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 25 Zilhicce sene 136
Hulâsa-i cebelü
Sıbyan ve mütekaidîn olan zü’emâ ve erbâb-ı tîmârdan iktizâ iden cebelü bedeliyelerin virmemek üzere firâr ve ‘ıtk idüb ze’âmet ve tîmârlarından mevcud olanların iktizâ iden cebelü bedeliyeleri emr ve defter mucebince ma’rifet-i şer’le subaşılarından veyahud ze’âmet ve tîmârları mahsûlünden tahsil itdirilüb mal-ı mîrîye kesr ve noksan itdirilmemek içün evâmir-i şerif virilegeldiği mukayyeddir
Hulâsa-i Yörükân
Anadoluda vaki’ Yörükân tâifelerinin iktizâ iden resm-i gânem ve bennâk ve rüsum-ı sâireleri voyvodalarına edâ eylediklerinden sonra zü’emâ ve erbâb-ı tîmâr ve evkaf ve mîrî mukataa ve valiler taraflarına ve defterhâne-i ‘âmiremde resm-i kışlakları hâsıl kayd olunmuş değil ise hilâf-ı defter-i hâkâni vechen min-el-vücuh rencide itdirilmeye deyü müekkid emr-i şerif virildiği mukayyeddir
Suret-i Tezkere-i Divân
‘Izzetlü hazinedar başı ağa izzetlü bostancıbaşı ağa ıyd-ı fıtırda devletlü ‘inâyetlü sadrâ’zam efendim hazretlerine dest-bûsa geldikde bervech-i mu’tâd ‘inâyet ve ihsân buyrulacak çuka ve atlas şimdiden mebâliğ virildiği ve hazır idüb in-şâ’-allah-ü-teâlâ geldikde hazine-i ‘âmireden virilecek akçe ile maan mu’tâd üzere viresin
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 35
Kuyudat-ı ba’zı müteferrik
Tuhfet-i hümâyûn-ı cihandari mukarrer ve muhakkak olub
Hüküm 1
Bu dahi ıstabl-ı ‘âmire-i evvele müteallik olan evâmir
Vidin Muhafızı Vezîr Paşaya ve sâir voynugân bulunan kazaların Kadılarına Hükümki
Iftihâr-ül-ümerâ velekârim mîrahûr-ı evvel Yahya dâme mecdühû divân-ı hümâyûnuma ‘arzuhâl idüb ıstabl-ı ‘âmire ve sânîye tabi’ voynugân tâifesinden oduğu baştina yerlerin terk ve firar idenleri bulundukları mahâlden kaldırılub kadîmî sâkin oldukları mahâllere nakl ve iskânları içün bundan akdem emr-i ‘âlîşânım sadır ve mahsus-ı müvellâ ve mübâşir ta’yin ve defter-i hâkânide mukayyed voynugân ve zevâid voynugân oldukları bulundukları mahâllerde şer’an sabit oldukdan sonra ba’zıları kadîmî yerlerine nakl ve ba’zıları dahi mutavattın oldukları mahâllde kalub beher sene üzerlerine edâsı lâzım gelen rüsum-ı voynukların çeribaşılarına edâya müteahhid ve yedlerine hüccet-i şer’iyye virmişler iken Elhâc Süleyman nâm çeribaşı iltizâmına dahil olan olmakule perâkende voynugândan Selvi Kazasına tabi’ Tebun nâm karye ve gayri kurâda mutavattın olan tâife-i voynugânın hüccet-i şer’iyye mucebince kanun üzere mal-ı maktu’ları mîrî içün taleb ve tahsil olunmak murad olundukda voyvoda ve evkaf zabitleri voynugân ihtifâ ve aher mahâlle firar itdirüb karyelerimizde voynuk yokdur ve bulunduğu halde dahi karyemizde sâkindir rüsumun biz alurız deyü türlü ‘illet ile mal¬ı mîrînin tahsiline muhâlif ve gadr itmeleriyle çeribaşı-i mezbûrun yedinde olan suret-i defter ve hüccet-i şer’iyyesi mucebince Tebun nâm karye ve sâir karyelerde tavattun iden voynuk ve zevâid voynugânın kanun üzere iktizâ iden mal-ı maktu’ları ma’rifet-i şer’le tahsil ve firar ve ‘illet idenlerin karye-i mezbûrede voyvoda ve subaşı ve kocabaşılarına buldurulub mal-ı mîrî tahsil ve muhâlefet idenler ism ve resmleriyle Der- saâdetime ‘arz ve i’lâm olunmak içün emr-i ‘âlîşânım virilmek bâbında istid’â-yı (‘inâyet) eylediği ecilden mucebince emr-i şerif virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur emr-i şerif yazılmak içün tezkire virilmişdir Fî 23 Safer sene 146
Hüküm 2
Mehmed çeribaşının iltizâmında olan emr-i şerif
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye tabi’ voynugân tâifesi sâkin oldukları baştinalu karyelere tabi’ havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr ile mahlût olub merdlü nâm ile taraflarından tegalüben voynugân tâifesini ta’ciz iderek ba’zı karyelerin voynukları bi-l- külliye perâkende ve perîşân olduğundan bundan akdem voynuklukları ref’ ve hânekeş re’âyâ olmak üzere tahrir olunan kurânın defter-i hâkânide mukayyed yazularına göre tahrir ve baştina arazilerine dahl ve taarruz olunmayub mal-ı mîrîye kesr ve noksan getürülmemek üzere her karyede kendü hevâlarına tâbi’ iştirâdan ba’zı kimesneler baştina arazisinden ‘öşr taleb olundukda cümle sipah toprağı olmak üzere cevab idüb bu takrib ile tefrik ve temyizi kâbil olamayub bi-l-külliye mal-ı mîrîyi zayi’ ve telef olunmak mukarrer olmağın olmakule toprağı mahlût olub tefrik ve temyizi mümkün olmayan kurânın defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina arazisine üçer yüz akçe rüsum ta’yin olunmağla yazuları cem’ ve hesab olunub bilcümle hâsıl olan malları dahi hesab ve cem’ olunub yazularına göre hisseleri tahsil tefrik ve olvechle mal¬ı mîrî tahsil olunmak bâbında emr-i şerif virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur Sofya kadısına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 29 Muharrem sene 146
Hüküm 3
Istabl-i ‘âmire-i evvel ve sâniye tabi’ Niğbolu çeribaşısı Ali ve Selvili Mustafa nâm çeribaşının iltizâmına dahil olan voynugân karyelerinin ba’zıları havâss ve evkaf ve ze’âmet ve tîmâr toprağıyla mahlût olmağın voynugân tâifesi sâkin olub Rumili taraflarından tegalüben mutasarrıfları voynugân tâifesini ta’ciz iderek ba’zı karyelerin voynuklukları bi-l-külliye perâkende ve perîşân olduklarından bundan akdem voynuklukları ref ve hânekeş re’âyâ olmak üzere tahrir olundukda kurânın defter-i hâkânide mukayyed bulunan baştina ‘arzilerinden üçer yüz akçe rüsum ta’yin olunub ve havâss ve tîmâr ve evkaf ve ze’âmet karyeleri zabitlerinin yedlerinde olan berevât ve defter-i hâkânide mukayyed yazulara göre tahrir ve baştina arazilerine dahl ve taarruz olunmayub mal-ı mîrîye kesr ve noksan getürülmemek üzere her karyede kendü hevâlarına tâbi’ iştirâdan ba’zı kimesneler baştina arazilerinden üçer yüz akçe rüsum ta’yin olunmağla yazuları cem’ ve hesab olunub yazularına göre hisseleri tefrik ve olvechle mal-ı mîrî tahsil olunmak üzere emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda bi- l-fi’l mîrâhur-ı evvel Yahya zîde mecdühû ‘arzuhâl ve istid’â-yı ‘inâyet eylemeğin yazularına göre hisseleri tefrik ve olvechle mal-ı mîrî tahsil olunmak üzere emr-i şerifim virildiği derkenâr olundukda derkenârı mucebince hükm-i hümâyûnum virilmek fermân-ı ‘âlîşânım sadır olmuşdur Vidin Muhafızı Vezîr Paşaya ve Niğbolu ve sâir voynukların sâkin olan yerlerin kadılarına hitâben emr-i şerif virilmişdir Fî 12 Safer sene 146
BOA., KK.d., 5061/1135, s. 36
Bu dahi ıstabl-ı ‘âmireye müteallik vaki’ olan emrin hulâsasıdır
Istabl-ı ‘âmireye tâbi’ Süleyman çeribaşının iltizâmında olan Lofça kazasına tabi’ Galaza nâm karyede on iki ‘aded baştina arazisi olub â’şârı mîrî içün taleb olundukda sipahi Hüseyin nâm kimesne baştina yerlerin bi-l-külliye inkâr etmeğin taraf-ı mîrîye gadr olmamak mümkün olmayan (silik) defter-i hâkânide mukayyed olan baştina arazisinden üçer yüz akçe rüsum ta’yin olunmağla yazuları bi-l-külliye cem’ ve hesab olundukdan sonra yazularına göre hisseleri tahsil ve tefrik ve temyiz ve olvechle mal-ı mîrîye kesr ve noksan gelmemek üzere mukaddemâ emr-i şerif virildiği derkenâr oldukda derkenârı mucebince emr-i şerif virilmişdir Fî 3 Cemâziyelevvel sene 147
KAYNAKÇA
BOA., KK.d., 5061/1135.
Ak, Mehmet, “Antalya’da Yörükler ve Yörük Kültürü”, Dünden Bugüne Antalya, c. 2, Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Antalya 2010, s. 332-351.
Armağan, A. Latif, “XVI. Yüzyılda Teke Sancağı’ndaki Konar-Göçerlerin Demografik Durumu Üzerine Bir Araştırma”, Tarih Araştırmaları Dergisi, c. XIX/ sy. 30, (1997), s. 1-35.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, haz. Hacı Osman Yıldırım-Nazım Yılmaz-Yusuf İhsan Genç, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, İstanbul 2000.
Çetintürk, Salahâddin, “Osmanlı İmparatorluğunda Yürük Sınıfı ve Hukuki Statüleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, c. II/ sy. 1, (1943), s. 107-116.
Ercan, Yavuz, Osmanlı İmparatorluğunda Bulgarlar ve Voynuklar, TTK Yayınları, Ankara 1989.
Halaçoğlu, Yusuf, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, TTK Yayınları, Ankara 2006.
Şahin, İlhan, Osmanlı Döneminde Konar-Göçerler, Eren Yayınları, İstanbul 2006.
Şerifgil, Enver M., “Rumeli’de Istabl-ı Âmire Voynukları”, Türk Dünyası Araştırmaları, sy. 14, (1981), s. 137- 147